Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1655

Formy: lp M. parol; D. parolu; B. uż. nżyw. parol; N. parolem; ~ lm B. uż. nosob. parole; N. parolami

Etymologia: <fr. parole>

Znaczenia:

1. »słowo honoru, honorowa obietnica«: Pan Pasek powróciwszy czynił relacyją i przywiózł hramoty na parole za więźniów moskiewskich od nas wypuszczonych. ChrapDiar I 518. Azatym zabił Je[go] MscPana Eliasza Komorowskiego Chorązego Wiłkomierskiego Powiatu y Rotmistrza JKMsci taksię nam ten Parol nienadał tego dnia niefortunnego. PoczOdlPam 10. Wieksza y owszem z tąd pochodzi offensa Majestatis kiedy Bogu kawalerski przyrzekszy parol [łamiemy go]. PasPam 121v. Z tej okazji najwięcej zginęło ludzi, że skoro ná błota uszli, wywoływali ich, dając im [...] parol a potem zawiódłszy na górę, nie ścinali, ale rąbali na sztuki. SobJListy 137. Franciszek I Krol Fráncuski [...] Sakramentem przysięgi y parolem obligował się zwyciężcy stawic názad w Madrycie, byle był wypuszczony. ChmielAteny II 52. Takowe ustanowienie w słowach tylko pod parolami stanęło, a żadnego podpisywania się, ponieważ strony Abramowicza konwinkujące w Warszawie nie były. MatDiar I, 748-749. Niepoprawne zródło .

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dać parol: Wrociłęm się Samo trzec na zad do Pana Tyskiewicza. Bom mu był dał Parol. PasPam 153. Daię wam parol, ize was nie zdradzę. OblJasGór 117. ▲ niedotrzymanie parolu: Potym przeproszę Sladkowskiego o niedotrzymanie Parolu. PasPam 220v. ▲ na parol co zrobić »Zrobić coś uwierzywszy wcześniej na słowo«: Zamoyski [...] Maxymiliana z Zamku osadził pod Wartą [...] Adherentów zaś na parol puścił. ŁubHist 71. ▲ na parolu zostać: Więc Fortece oddawszy sami do czasu na parolu zostali. HistBun 47. ▲ dotrzymywać parolu, trzymać parol: Dotrzymuiesz woysku parolu y niechcesz ich wydac z Sekretu. PasPam 144. Trzymając parol p. Lubomirskiemu, przyszliśmy tu pod Jędrzejów, a on z wojskiem poszedł ku Warszawie i już go nasze podjazdy [...] widziały. SobJListy 74. Zginoł ten ktory, polega ná práwách, Tych dwoch oszustow, co w Domu ni w polu, Niedotrzymuią dánego Párolu. DrużZbiór 298.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ o parol prosić »Prosić o darowanie życia, łaskę«: Lubo ich potężnie y Głodem y kulami trapił, iednak się nie poddawali, tylko do czasu o parol prosili. HistBun 50v. ◆ mieć parol z kimś »mieć z kimś układ«: Samson, Annibal Herryk [Henryk] piąty Karol I ci z fortuną iaki mieli parol. PasPam 110. Z białą płcią, (prawią) iesczesmy nie mieli Nigdy Parolu: ale na odwagę Przyimuięm twoię wiarę y powagę Y na twę prosbę iak chcesz przypadąmy Tylko niech na cię długo nie czekąmy. OblJasGór 119. ◆ niedotrzymanie parolu »niedochowanie danego słowa«: ◆ wyzywać kogoś na parol »wyzywać kogoś na pojedynek«: Posłał tedy do niego skoraszowskiego Porucznika krayczego koronnego wyzywaiąc go na parol sąm a Sąm że by Woyska nieturbować. PasPam 71.

2. »hasło«: Tym czasem powraca trębacz do nich posłany częstuiąc ich parolem iezeli chcą. PasPam 58v. Klucze te od brom składane zawsze od pana kommendanta tu przytomnego będą i tenże parole żołnierskie wydawać ma. InwPuck 101.

3. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiPoddanych [...] nieposłusznych chłostą i winną Przystępnych przeciwko Prawu winą y Parolem karac [powinien]. DekrŻmud 82b.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dotrzymać parolu: Parolu niedotrzymał bo uciekł od zony y wyiechał do Polski z Pułkiem Piaseczynskiego powiedaiąc potym ze przez Sęn y Naiawie iak by mu cos za uchem wołało odstąpiłes Boga. PasPam .