Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »spowodować,ze ktoś znajdzie się w jakiejś sytuacji, wplątać się w co; umieścić«: tedy dopiero nań vzdę y z wędźidłem/ y Káwecan/ iáko nápisano niżey włożyć y z ieźdzcem pomáłu przeieźdzáć: ktory nie zá wędźidło/ ále zá Káwecan koniem obrácáć ma/ y do tąd poko wedle swoiey kluby nie będźie wpráwion. MowaKoprzCz II 100. Y wezmą kámienie insze/ y wpráwią ná miejsce innych kámieni/ y wapná też inszego wezmą/ á potynkują dom. BG Kpł 118. Co że czart przeklęty dobrze wie y widźi/ wszelkich sposobow zażywa/ y pilnośći przykłáda/ aby Człowieka w nałog iakiego występku wpráwił. BujnDroga 81. ...będźiesz się táiłá Dłużey ieszcze y miłość, w ktorą ćię wpráwiłá Vkochána Krolewná? ClaudUstHist 135. Nic, oprocz tey przyczyny, może mi moie utrapienie osłodzić, moią hańbę, i straszną pamiątkę gwałtowney śmierći, w ktorą mnie Xiążę wprawić uśiłował, ułagodzić potrafi. GelPrzyp 85. Oto (rzecze) Syn Boży dla pocieszenia nayświętszey Matki swoiey nie zstąpił z krzyża, na ktory go miłość nasza wprawiła, tak też y ia nie zstąpię z tego krzyża życia Zakonnego dla żalow Twoich Matko, na ktory krzyż wprawiła mię miłość Chrystusa. PiotrKaz 70.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wprawić w kabałę:

2. »zaprawić kogo do czego, wdrożyć«: IAk zdawná ták y teraz woynę z Krolem Polskim widźimy/ vważmysz cosmy kiedy wskoráli y wygráli/ záwsze nas iák muchy biją/ á to nas teraz krochę wpráwili w te rzecży woienne/ y ná koniech śiedźieć náucżyli/ ieść y pić lepiey náucżyli/ y bić sie wżdy lepiey możemy/ gdybyśmy tákie serce y śmiáłość mieli iáko oni máią. NowinyMosk B2. Zbiegli się byli, chcąc się mścic krzywdy mey smiáło; Tyś ich uprzedził, ále iam iest w tey otusze, Ze lepiey ręce wprawią w Afrykańskiey iusze. CorMorszACyd 161. Tak dobrze się na Wiśle student jeden wprawił, Że ją wierzchem lub nurkiem kilkakroć przepławił. PotMorKuk III 45. A tu oczywiście pokazał król, że nową próbą zażywał Polaków, jeżeli to może ujść, choć reassumowany albo nie będzie sejm, byle co raz nowe praejudicata i łamanie praw wprowadzać a rzeczpospolitą do pacyencyi przyuczać, a w tę powoli wprawiwszy, połamać wszystkie privilegia libertatis z pomocą adherentów swoich, zdrajców ojczyzny. OtwFDziejeCzech 343.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wprawić w ryzę:

WPRAWIONY
im. przym. bier.

Formy: lp M. ż wprawiona; C. m wprawionemu; B. ż wprawioną; Ms. m wprawionym; lm M. nmos wprawione; ~ odmiana niezłożona lp M. m wprawion

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji...tedy dopiero nań vzdę y z wędźidłem/ y Káwecan/ iáko nápisano niżey włożyć y z ieźdzcem pomáłu przeieźdzáć: ktory nie zá wędźidło/ ále zá Káwecan koniem obrácáć ma/ y do tąd poko wedle swoiey kluby nie będźie wpráwion. PienHip 10. Tak wprawionemu dopiero zwierzy spaniałej palmy, a on ją dzierży w prawej, w bieluchnych paluszków dłoni, a blask po świetnym stropie ją goni. MiasKZbiór 309. Ale insze wszystkie gwiazdy gęste, ktore są ná niebie nawyższym, są ták w niebo swoie wpráwione od Stworce niebios, że się same z mieysc swoich nie pomykáią... OvOtwWPrzem 55. Ná D, punktćie do vpodobánia obránym ná sámey odległośći EC, vtkniy laskę DH, długą ná łokći 2; rozdártą v wierzchu H, z liniią GM, ábo z guntem subtelnym wpráwionym w rozdárćie H. SolGeom II 44. Skały szmat, gładkiéj jak kamień wygładzony, téj skały, która z siebie wodę dała na uderzenie laski Mojżeszowej; znać i dziureczki albo meaty, i ta opoka w murze wprawiona. ZawiszaPam 81.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]