Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1624-1643

Formy: bezok. wyniść; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. wynidę; 2. os. wynidziesz; 3. os. wynidzie; lm 1. os. wynidziemy

Znaczenia:

1. »opuścić jakieś miejsce, oddalić się, wydostać się skąd; wystąpić; wyruszyć dokąd«:

Rekcja: do czego, z czego; na co

Toż i nieprzyjaciela trzyma, który od tygodnia dla odżywienia kawaleriéj swojéj i świeżéj skupienia miał był na Żuławę gdańską wyniść, gdzie pasy pookopował wszystkie [...]. KoniecSListy 104. W Woysku zas kazał [król szwedzki] wytrąbic że kto kolwiek do Polski chce wyniść wolno mu in Gratiam Radzieiowskiego [...] alec takich niewiele się obrało. PasPam 73. Było nas u Stołu czterech Towarzystwa. Dano nac ze IMSC przyiechał. Ia rzekę MSCia Pani wynidzięmy witać? PasPam 83. Ięno co wynidę zwody aon tez iuz ławki przeszedł. PasPam 89. Wtym Woiewoda wynidzie Z Namiotu, brodę kręci a iuz to był Znak Alteracyi albo Gniewu. PasPam 91. Ktos tęn poddyma ogięń ktorego płomięn prędzey zwyczaynie w zamkniętey ugasić moze izbie nizeli kiedy iuz wynidzie na dach. PasPam 148v-149. Wynidę na podworze co czynić. Wyiechac do nich czyli nie. PasPam 156. Do Ordy posłano Inwituiąc ich natę Woynę obiecał się z razu Han wyniść we Stu Tysięcy ale potym odesłał że tego Nieuczynię. PasPam 192. [...] wziął Głos I. M. P. Poseł Powincyi [!] Litewskiey z Powiátu Witepskiego in hunc sensum [...] Ażeby [...] Ich Mość PP. Posłowie [...] o determinácyą konnego Seymu prośili. á ieżeliby się affectationi Ich in toto niestáło zádosyć, tedy áżeby in instanti ten Seym zerwać, et cum protestationibus z Izby Poselskiey wyniść [...]. AwAct 1-2.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wyniść spod warty: Kazali mu tedy czwartego dnia potym winiść wolno zpod warty. PasPam 76.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ w pole wyniść:

2. »wybrnąć, wygrzebać się«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wyniść z pamięci »zostać zapomnianym«: Miałęm tez raz w zyciu moim [...] kalumnią ktora [...] iuz podobno do Smierci nie wynidzie z pamięci. PasPam 141.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wyniść (z czegoś, skądś) zdrowo »uzyskać wolność, swobodę, nie zostać ukaranym śmiercią lub więzieniem«: Obiecuiesz wrocić się nazad do związku. A wiesz że iezeli z tąd wynidziesz zdrowo? PasPam 136v. ◆ wyniść z głową:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wyniść spod warty: Kazali mu tedy czwartego dnia potym winiść wolno zpod warty. PasPam 76. Kazali mu tedy czwartego dnia potym winiść wolno zpod warty. PasPam 76. ▲ wyniść pod żagle: wyniść pod żagle. unter Segel gehen. faire voile. T III 2825.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ nie może wyniść komuś z dziwu »zdumiewa kogoś«: Mnie z dziwu wyniść nie mogło i dotąd nie może, żeście mi Wć przez tę okazję nie dali znać, jeżeli tam była potrzebna bytność moja, abym tam był zbiegł incognito, tak jako się rzekło. SobJListy 98. Z Żółkwi że Wć moja panno nie masz żadnej wiadomości, z dziwu mi wyniść nie może. SobJListy 140. ◆ nie wynidzie komuś z cudu »zdumiewa kogoś«: Do Xiędzá Piiánice Herbu Korczak. Psá masz Xięże ná Herbie, Psy Bog swego ludu Wodzow zwie u Proroká, to mi jednák z cudu, Nie wynidzie, czemu go, nie w bromie, lecz w Czaszy, Piszesz? gdzie tylko piie, nikogo nie strászy. PotPocz 142. ◆ nie może wyniść komuś z cudu »zdumiewa kogoś«: Tak wielką zdobycz odniosszy bez trudu, Dłuzey tu zdraycy nie myslą się bawic, Bowiem nie moze wyniść imto z cudu [...]. PotSyl 86.