Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1623

Formy: lp M. ateista; D. ateisty; B. uż. żyw. ateistę; N. ateistą; ~ lm M. uż. osob. ateistowie; D. ateistów; B. uż. osob. ateistów; N. ateistami

Etymologia: <fr. athéiste>

Znaczenia:

1. »człowiek niewierzący w istnienie Boga lub wręcz zaprzeczający istnieniu Boga«: Więc się do tego [do poniżenia stanu kapłańskiego] przykładaią y Heretycy, ktorzy y dobrego słowa w Chrześciaństwie nie godni, Ateistowie, ludzie bezbożni. BirkOboz 4 nlb.. Bellarminus [...] dziwuie się/ skąd to nabrało się tak siła Atheistow na świecie/ co nie wierzą aby był Pan Bog na niebie. StarKaz II, 497-498. Xsięże pociągni się za nos. Karzesz nas z pijaństwa/ a sameś pijanicą; a nie tylkoś Pijanicą/ ale y Ateistą/ ktory nie wierzysz/ że Bog na niebie. GdacPij 33. ATHE’ISTE [...] Impius [...] ATEISTA nieprzyznawaiący Boga [...] To Słowo Starzeie się w Francuskim. DanKolaDyk I, 135. BOgdayżeś przepadł w piekło z Atheistą, Ty ktory mowisz: że BOG nie iest Panem Ni Stworcą rzeczy. DrużZbiór 300.

2. »odstępca od wiary katolickiej, schizmatyk, heretyk«: Włoszy są snażni [...] A rzymczykowie Kortezanowie Dewocyjami I decymami Święci prawdziwi, Gdy są gorliwi. Ateistowie, nie papistowie. Swoją ludzkością I pobożnością Chrześcijańskimi Ludźmi własnymi. SarbNabDesSok 211. Przyszedszy nieiakiś Atheista y Niewiernik z secty Bogu obrzydłego Ariusza [...] nawiedzać [relikwie] [...] odemknął [drzwi]. KalCuda 129. Przy dokończeniu roku przeszłego spalono Przyborowskiego szlachcica ateistę, którego modlitwa: Adonai, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jacob, miserere mei. DobKKronRzecz 98.