Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: CUDAK || CZUDAK

Słowniki:
Kn (cudak), T (cudak), L (cudak; pod: cud; XVII-XVIII), SWil (cudak), SW (cudak), SJP (cudak) notują
SStp, SXVI nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. cudak // czudak; ~ lm D. cudaków

Znaczenia:

1. »człowiek wyglądający i zachowujący się dziwnie«: Ach, moi mili sąsiedzi, będąc wam zawsze zycliwym i scyrym psyjacielem, upominam was i psestzegam, nie dopuscajcie synackom po swej wolej chodzić, zwłasca na dziwy do cudzej ziemie, boć i tu u nas cudaków dosyć, jakich indzie ani widać. PerMaćGrzesz 324. Cudak/ in malam partem, vide Potworá/ Dźiwak. Kn 89. Przez ták źiemiá mulista Z zatopu świeżego/ z słońcá się/ y z gorącá zágrzałá gornego/ Osob gwałt nárzućiłá: częśćią zaddawáłá Kształty dawne/ cudakow częśćią nágwátłáłá lub nie z chęćią. OvŻebrMet 15. Widzę że nie trzebá lekce wáżyć ludźi tych/ co pod postáwą błaznow y cudákow po świećie biegáią. RicWielJMon 182. Dziwnego człowieká wyraża ięzyk Polski; Cudá robi, cudak z niego, cudowny człowiek. MłodzKaz II, 64. Cudak/ dźiwak ein wunderlicher Mensch. KellGram 231. OMNIS PETRUS MIRABILIS Każdy Piotr dziwny. Cudak i z naszego Piotra: W zapust żonę wziął panną, a w post szuka kmotra. KorczFrasz 21. Capricieux, fantasque [...] CUDAK dziwak. DanKolaDyk II, 406. EXTRAUGANT [...] GŁUPI, głupiec, cudak, cudaczek. DanKolaDyk I, 569. Cudak. 1 der abentheuerliche Sachen unternimmt. [...] 1) extravagant, avantuer, bizare. [...] § 1) pod postawą błaznow i cudakow po świećie biegaią. [...]. T III 163.

2. »cudotwórca«: Cudak [...] 2) Miszgeburth. [...] 2) un monftr. [...] * 2) cudak (cudotwór) śię narodźił. T III 163.