◆
Związki frazeologiczne:
◆
wdowę brać »żenić się z wdową«:
Dziwowali się Ludzie temu bardzo, mowiąc że to pierwszy przykład, tych czasow ze by kto wdowę biorąc miał pogardzać iey Largicyią. PasPam 226.
◆
prym brać »mieć pierwszeństwo, dominować, przewyższać«:
Nad inszemi Męstwem Siłą y Sercem Prym biorą na Ziemi. PasPam 271v.
◆
niech bies bierze coś »wyraża pragnienie, aby coś przestało istnieć«:
Niech bies bierze Babilon z tobą Niewiesciuchu A tu mu bystry Andzar chce utopic w brzuchu. PotWoj 29.
◆
brać miarę »wnioskować, porównywać«:
Na te działa utopione mowił że wszystkie moie będą ale mi się to rzecz niepodobna widziała biorąc miarę iaka bieda kiedy działo w błocie uwięznie a coz kiedy w Morzu. PasPam 70.
Oni tez biorąc miarę z Pięknego Bultynka [!] spodziewali się że to tam cos dziwnego y drogiego obaczą. PasPam 80.
Na woynę wołasz a nie wiesz co to woyna Przy naymniey ztąd mogł bys brac miarę że to choc Palcem oko wykolą to postaremu Łechciwo [...] Apogotowiusz kiedy ie z Polnego Działka zapruszą. PasPam 192v-193.
◆
brać miarę i podobieństwo »wnioskować, porównywać«:
Lanckoronski trochę się w[y]gadał przed Chorązym naszym o tych affektach ale y on poufale niewiedział choc tam zęmną bywał, komplement tylko widząc ztego brał miarę y podobienstwo. PasPam 73v.
◆
brać bydło »zaspokajać popęd płciowy w określonym czasie«:
Trägt denn diese Kue oder nicht? A tá krowá cielna/ czyli nie? Ich bin der meinung/ denn sie hat mit dem Viehe gelauffen. Ták rozumiem/ bo bráłá bydło * biegáłá z bydłem. VolcDial 130v.
◆
chłód brać w pięty »godzić się z niedostatkiem, biedą«:
Któż ci winien, kochany, Że zrobiwszy gwałt naturze Z pana jesteś poddany. Dałeś rozum na wykręty I ukryte prywaty, Chuchajże w garzść, chłód bierz w pięty I szacuj się na raty. MałpaCzłow 197.
◆
brać głos »uzyskać prawo przemawiania«:
Biorę tedy głos y iuz mowę poczynam, az Mię Substytut interrumpit [przerywa] deklaruiąc to Woysku że to iuz nasiebie bierze iako mię ma flectere persvasionibus [nakłonić namowami] że to uczynię na iego interpozycyią. PasPam 120.
◆
brać habit »wstępować do zakonu«:
A gdy brała Habit zakonu Dominika ś. widziała obecną Krolową niebieską/ ktora bytnością swoią zdobiła y Akt ś. y intencyą potwierdzała. OkolNiebo 82.
◆
brać habit zakonny »wstępować do zakonu«:
Obłoczę śię w zakonny vbiór ábo szátę/ biorę hábit zakonny.[...]. Kn 567.
[...] brać habit zakonny. T III 441.
◆
w imię Boże brać »żyć z jałmużny«:
Y dziadowi wymię Boze biorącemu powiedzieć pytaiącemu y Sprawić się do kąd idę niegotowem deNegare [odmówić]. PasPam 155v.
◆
brać pochop do czegoś »być zachęcanym, nakłanianym do czegoś«:
[...] postánowił [Ciświcki] tedy według moznośći swoiey/ (y owszem iáko mowią/ iż: Audaces Fortuna iuuat timidosque repellit) śmiele biorąc pochop/ miedzy ták wielkimi bogáctyw ánimuszow wielkich/ miedzy ták wielą Xiąząt/ y tytułámi známienitych/ gdźie vpátruią więcey spráwy/ niżeli gdźie indziey/ y Reiestruią osoby: á że ták rzekę: Gdźie iest studnicá wszystich [!] rzeczy tego świátá/ ktora się rozlewa ná wszytkich innych kráiách. RelNar A2.
Masz prawda z kąd brac pochob do wielkiey Dzielnosci przeglądaiąc się w Aktach swey Starozytnosci. PasPam 273.
◆
impet brać: