W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 01.02.2021
AFRONT rzecz. m
Słowniki:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1666
Formy: lp M. afront; D. afrontu; B. uż. nżyw. afront; N. afrontem; Ms. afroncie; ~ lm M. uż. nosob. afronty; D. afrontów; B. uż. nosob. afronty
Etymologia: <fr. affront, z łac.>
Znaczenia:
»obraźliwe zachowanie się wobec kogo, uchybienie, zniewaga, obelga«: W senacie samym vczynionych mi pod czas rady publiczney affrontow, ktożby się naliczył. LubJMan 50. Doktorów ze Lwowa niepodobna zaciągnąć, bo nie masz komu wierzyć, ile że ci wisielcy tam już mi kilka afrontów wyrządzili. SobJListy 336. Kawalerowie maltańscy [...] syna sułtanowego złapali [...] na ostatek zaś zakonnikiem został. [...] Cesarz Turecki Ibrahim ow proceder Maltańczykow Za wielki afront poczytywał. IntrHist 142. Azasz y to nie był affront, wiolencya bespieczeństwa powagi Rzpltey, kiedy pod okna Nasze na koniu biegaiąc, słowa tak uszczypliwe słychać było, że ścinać, zabiiać Pospolitakow etc. będziemy. DanOstSwada I, 212.
Związki frazeologiczne: przychodzić na afronty »narażać się na obelgi zniewagi«: W ten czas z iedną Chorągwią przychodzić na disgusty y affronty niegodziło się. LubJMan 67. ◆ przyjść na afront »narazić się na obelgi, zniewagi«: Ieżeli ci Kawalerowie zacni y zasłużeni mieli prziyśdź na tak wielki affront? czy nie nalezało raczey zatrzymać Chorągiew Vsarską Syna mego Starosty Spiskiego. LubJMan 103. ◆ zostać w afroncie »doznać obrazy, zostać znieważonym«: Teatrum ci to ná rozliczne sceny Tu śmiech, tu żarty, iuż ci smutne treny, Ten się uskárza, że został w afroncie Ta urażona słowem płácze w kącie. DrużZbiór 539. ◆ brać co afrontem »traktować, przyjmować co jako obrazę«: Bogini [...] niebierz to Afrontem, Ze się chcę wybrać do mey Europy. DrużZbiór 279. ◆ co komu czynić na afront, co komu robić na afront, co komu uczynić na afront, co komu wyrabiać na afront »(u)czynić co w celu obrażenia kogo«: Wymawiali mi to ześ to nąm uczynił na affront. PasPam 164v. Kiedy kto dobro nasze bierze i podobno nam to jeszcze na afront robią, wytrwać i ścierpieć niepodobna. SobJListy 62. To wszystko wyrabiał Sapieha na afront Krolowi zaczepiaiąc Koronne Kraje. OtwFDzieje 42.
Przenośnie: Nakarmić niesmacznym afrontem garnącą się do kogo i wpraszaiącą Fortunę niewiem by ludzka była. PisMów II II, 185.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: TS