»wybieralny członek zarządu gminnego, biorący udział w zebraniach, obradach; ławnik, asesor«: Ordynacja w dobrach Zegrzu i Ratajach, którą gospodarze wiecznemi czasy trzymać powinni i według niżej wyrażonych artykułow szołtys z bejzecerami i z całym gminem sprawować i rządzić się mają. OrdPoznKutrz 258-259. A ponieważ więcej jest gospodarzow w Zegrzu, naprzod takowym sposobem elekcja szołtysa zachować się powinna, jako w pierwszym artykule opisano, do ktorego szołtysa czterech bejzecerow do obrad i na pomoc obrać przy prezencji wprzod obranego szałtysa wiecznemi czasy postanawiamy. OrdPoznKutrz 260. Po obranym szałtysie pozwalamy w Ratajach do szołtysa dla szczupłości gospodarzow dwoch bejzecerow vel przystolnych co rok dobierać [...]. OrdPoznKutrz 260. Jurament bejzecerow. Ja N. N. N. N. dziś na się przyjmuję urząd przed Bogiem w Trojcy świętej jedynym, przed figurą Chrystusa Ukrzyżowanego, iż wszelkie poddaństwo, wierność i posłuszeństwo slachetnemu magistratowi i panom ekonomom wykonać chcę [...]. OrdPoznKutrz 260. Nazajutrz po obraniu nowego szołtysa i bejzecerow lub też tego dnia, ktorego się urząd nowy postanowi, obligujęmy panow ekonomow, teraz i na potym będącym, aby ex vigintiviratu jeden objechał granice starszym gospodarzem wsi tej, jeżeli w całości są zachowane. OrdPoznKutrz 260. Jeżeliby postrzegł jaki uszczerbek od cudzych samsiadow w granicach, powinien rewidujący granice panom kolegom donieść, aby jako najprędzy interes granic uspokoić, żeby w proces się nie wdawać a za niedozor szołtysa starego i bejzecerow w granicach sztrafować, aby rewidującemu ekonomowi po złotych trzy winy dali. OrdPoznKutrz 260. Szołtys z bejzecerami najpierwej świętą sprawiedliwość, ile możności wyciąga po każdym wiernym katoliku, tę mnożyć a niesprawiedliwość tempić i kazić, i każdemu samsiadowi, tak bogatemu jako i ubogiemu, przychodniowi i podrożnemu, a zwłaszcza krzywdę ponoszącemu, ktorą słusznie i sumiennie uznawszy, przez wselkich odwłok powinien szołtys z bejzecerami jak najprędszą sprawiedliwość uczynić. OrdPoznKutrz 261. A jeżeliby szołtys i bejzecerowie zwyż wyrażone objekcje zataili, tak szołtys jako i bejzecerowie miastu sztrafy po złotych 30 dać powinni i każdy z nich po 3 funty wosku białego do kościoła farnego ś. Marji Magdaleny bractwu literackiemu, do parochjalnego kościoła po parze świec. OrdPoznKutrz 261. [...] co najpotrzebniejszego w szpitalu, szołtys z bejzecerami mają sporządzić albo na starych ubogich po troszę elemozynę rozdawać mają. OrdPoznKutrz 262. To też wiecznemi czasy postanawiamy, aby w dobrach Zegrzu i Ratajach gospodarze, ktorzy corki swoje za mąż wydawać będą, posag na nie spadający z roli ukupny przy obecności szołtysa i bejzecerow był liczony małżonkowi, ktory żeby w księgi wpisali [...]. OrdPoznKutrz 262. Wdowa (gdyby) pozostała po zmarłym mężu a ta poszła za innego, dzieci zaś z pierwszego męża byłyby jeszcze niesposobne do objęcia gospodarstwa, powinien szołtys i z bejzecerami do pozostały wdowy wniść i wszytkie sprzęty, inwentarz bydła rogatego i nierogate wiernie spisać [...]. OrdPoznKutrz 262. A jeżeliby gospodarz i gospodyni zmarli, a żadnego sukcesora po sobie ani też krewnego nie zostawili, powinien szołtys z bejzecerami wszytkie sprzęty wiernie spisać i wszelkie bydlę konnotować i przy prezencji pp. ekonomow potaksować, za ktorych duszę katolicką miłość wyświadczyć i ciała do kościoła parochjalnego wywieść w asystencji całego gminu. OrdPoznKutrz 263. Zakazujemy gospodarzom w Zegrzu i Ratajach mieszkającym, aby się żaden nie ważył z cudzej jurysdykcji pieniędzy zaciągać lub szlachty, duchownych etc. bez wiedzy szałtysa i bejzecerow [...]. OrdPoznKutrz 263. Gospodarzewi każdemu, ktory w dobrach zegierskich i ratajskich osadzony jest na okupny roli, zakazujemy, aby się nie ważył piniędzy zaciągać z cudzej jurysdykcji od wszelakich osob i ten miałby się zapisem jakim obowiązać, a jeżeliby o tym miał potajemnie szołtys i bejzecerowie wiedzieć albo ktory z gospodarzow a nie wyjawiliby tego przed pp. ekonomami, takowego prawołomcę i zdrajce ze wsi wypędzić [...]. OrdPoznKutrz 263. Żaden gospodarz nie powinien legacji czynić w dobrach Zegrzu i Ratajach ani żadnego zapisu czynić na gruntową rolą kościołowi parochjalnemu ani klasztorowi ani też szpitalom. Takowy zapis i legacja nie jest ważna, ponieważ jest grunt do miasta należący. A gdyby o tem szałtys miał wiedzieć albo bejzecerowie, powinni za to dać winy do kościoła parochjalnego po 10 zł., pp. ekonomom po zł. 15, do szpitala swego po 2 zł., do gminny skrzynki zł. 2. 25. OrdPoznKutrz 263. W tym najbardziej szołtys z bejzecerami powinni przestrzegać i zakazywać gospodarzom swoim, aby nie dopuszczali z cudzy jurysdykcji samsiadom w trzeciznę rolą ukupną puszczać ani jej zasiewać [...]. OrdPoznKutrz 264. A jeżeliby szołtys i bejzecerowie na swoich gospodarzow nie dali baczności, ktorzyby z trzecizny grunt ukupny dawali siać z cudzej jurysdykcji gospodarzom, takowy szałtys i z bejzecerami powinni dać strafy pp. ekonomom od każdego zagona [...]. OrdPoznKutrz 264. [...] szołtys i z bejzecerami powinni być sztrafowani podwojnie, co jeden gospodarz dać powinien, a rola i budynki wszytkie na miasto spada. OrdPoznKutrz 264. A jeżeliby się ktory z gospodarzow ważył cudze bydło przyjąć a inni gospodarze mieli szołtysowi o tym powiedzieć, takowego gospodarza powinien szołtys z bejzecerami strafować, aby cztery świece funtowe białe do fary ś. Marji Magdaleny bractwu literackiemu dał, pp. ekonomom zł. 10, szpitalowi gruntowemu zł. 5, do urzędu szołtyskiego zł. 3. OrdPoznKutrz 264-265. A gdyby się szałtys sam miał rezolwować bez dokładu bejzecerow i gospodarzy, żeby miał przyjąć rogate bydło na paszą swoję runtową z cudzy jurysdykcji, podpada strafy szałtys 4 funty wosku białego bractwu literackiemu, miastu zł. 30, do szpitala gruntowego zł. 10 i do gminny skrzynki zł. 3. OrdPoznKutrz 265. Gdyby grunt bez gospodarza miał zostawać kontraktem ukupiony, powinien się szołtys z bejzecerami starać, aby go gospodarzem osadzili [...]. OrdPoznKutrz 265. [...] jeżeliby szołtys w tym porządku był gnuśny i leniwy a żeby się podrożnemu miała stać jaka szkoda w bydlęciu, żeby nogę na moście wywinęło albo kark złamało, powinni to bydlę procz otaksowawszy szołtys z bejzecerami zapłacić. OrdPoznKutrz 267. A ktoryby się gospodarz szołtysa rozkazowi temu miał sprzeciwić i na dzień naznaczony nie przyść, podpada sztrafy szpitalowi swemu złotych dwa, szołtysowi 15 groszy. A jeżeliby szołtys z bejzecerami tego zaniedbali, powinni dać podwojną strafę [...]. OrdPoznKutrz 267-268. Jeżeliby się ktoremu gospodarzewi [!] szkoda stała od samsiada, żeby w zbożu lub też zatkniętych łąkach bydło, konie, świnie, drobiazgi etc. miało szkodę poczynić, takowy gospodarz powinien bydło zająć i szołtysowi opowiedzieć, ktory natychmiast powinien bejzecerow obesłać, aby szkodę otaksowali [...]. OrdPoznKutrz 268. A jeżeli szałtys i bejzecerowie objekcje w artykule 59 zatłumić i pp. ekonomom nie donieśli, takowych magistrat ma karać według ś. sprawiedliwości. OrdPoznKutrz 270. A gdzieby się trafiła biesiada, wesele, krzciny, na takowej fecie naprzod duchowna osoba siedzieć, potym obcy goście, po nich szałtys, przy niem bejzecerowie, potym też starsi siedzieć powinni, toż się i miedzy gospodyniami ma obserwować. OrdPoznKutrz 270. A ktoryby gospodarz był szołtysowi się sprzeciwiający, takowe ma nazajutrz z bejzecerami osądzić, żeby dał winy na szpital zł. 2, pp. ekonomom f. 4, urzędowi zł. 2, w gąsiorze siedzieć 3 godziny. OrdPoznKutrz 270. Szołtys i z bejzecerami kiedy swoj urząd albo sądy mieć będzie, od wszystkich gospodarzow powinien mieć ućciwość i poszanowanie, każdy zaś gospodarz ma na przeciwnego samsiada w trzyźwości i przystojnie opowiedzieć dolegliwość swoję. OrdPoznKutrz 270. Z innemi ranami, jeżeliby się znaczne miały pokazać, powinien się szołtys z bejzecerami według artykułu dziewiątego sprawić. OrdPoznKutrz 273. Szołtys z bejzecerami powinien mieć wzgląd i pilność, aby miara w kaczmie [!] była takowa, jaką panowie ekonomowie postanowią: garniec, połgarcowka i kwarta. OrdPoznKutrz 273. [...] stroż najczęściej powinien się przed szałtysem znajdować, jeżeliby jaka nagła potrzeba w nocy przypadła, mogł stroża do bejzecerow posyłać i samsiadow. OrdPoznKutrz 276. Każdego roku szołtysi i z bejzecerami powinni w szpitalu porządek uczynić [...]. OrdPoznKutrz 276. A jeżeliby szołtys sprawiedliwość zwłaczał a doszłaby skarga ubogich do pp. ekonomow, powinni natychmiast sprawę przedsięwziąć i sprawiedliwie strony rozsądzić a szałtysa skarać mają, aby każdemu ubogiemu dał po złotych trzy a bejzecerowie po czterdzieści i pięć groszy, pp. ekonomom po złotych cztery a bejzecerowie po złotych dwa. OrdPoznKutrz 277. Każdy gospodarz powinien do szołtysa czynsz odnieść przed świętym Marcinem a szałtys powinien oddać w samo święto świętego Marcina. A jeżeliby tego szołtys nie wykonał, nazajutrz zaraz szołtysowi i bejzecerom egzekucją dać i dotąd być powinna, dokąd wszystek gmin piniędzy nie odda. OrdPoznKutrz 278.