Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»rozkaz«: Przychodzi Ordynans od krola że by wychodzić do Polski PasPam 75. Przyszedł tedy Ordynans od krola do Woiewody aby na Dni Wielkanocne tu Woysko rozłozyc brzegięm Podlasza wdobrach Szlacheckich. PasPam 81. Zoło toronko [Zołotareńko] ktore mu potym od Moskwy posłano Ukuzy [ukazy] a ponszemu ordynansy że by zaraz poszedł Łuczyc się z Chmielnicienskiem [wojskiem] poszedł magnis itineribus [spiesznymi marszami]. PasPam 108v. Ktoz to sprawił? [...] Bog per instrumenta Ordynansow Swoich przez ręce y dzielność woyska Przez fatygę y czułość dobrych wodzow. PasPam 139. Trudne Nieraz na Nich Ordynansy wali [Mars] Na gęsto zbroyne szyki, na Drzyrdy Groty Szable, kule, kartany, y rozne obroty Dawszy im w Moc Chorągwie. PasPam 271. Kto by naymniey przeciwko wyraznemu wykroczy Ordynansowi wsamych tylko nadzie[ię] zatopiwszy Marnosciach asz iuz gotowy z Niebieskiego Parlamentu czytaią mu dekret Proiecisti Sermonem Dei proiecit te Dominus [odrzuciłes słowo Pana odrzucił cię Pan]. PasPam 281v. Piętnastego dany Przy parolu ordynans, by [...] wszytkie się ruszały Bagaze wstecz ku Mostom, ktore wyzey stały. DrobOpow 113. Naprzod tedy co do Wiázdu należy, trzebá wiedźieć, iż pridiè Iego, wydáne były Ordynánse ex Mandato REGIO do Obozu Krolewskiego áby byli pogotowiu dla w prowádzenia nazáiutrz KROLA Imśći omni meliori ordine Regimenty y Gwárdye Krolewskie, przestrzegáiąc wszelákiey skromnośći y okázyj nie dánia do iákiego tumultu. RelWjazdKról A. [...] nie wiele Powiátow było z Pospolitym Ruszęniem, ktorym nádprzykrzyły się vstáwiczne ordynánse [...]. AwGrodz 2. Gdy tedy stánęłá tákowa rezolucyá, Krol I. Mć wydáł ordynánse potrzebne do Márszu y wysłáł wszytkie bágáze ćięszkie, chorych y ránnych do Augustburgu, báttálion I. M. P. Gráfá Denhoffa y 500. komenderowánych z Infánteryi detászowáno pro Praesidio do Augustburgu y Orángenbaum. RelWyj 1v. Odebrał list od Xcia Kanclerza Wiszniewieckiego ImP Generał Artylerij nie pomyslny ze nie parcerował [!] Ordynansowi Xcia w wysłaniu Armaty do Zurowicz na koronacią Nays. Matki. SapADiar 124. Więc wyszły ordynanse, by wojska ruszały Ku Polszcze, a ostatka krwie jeszcze dossały Z niedodartych Polaków, boć y to dać muszą Coby w kropli ostatniej, zostało pod duszą. GośPos 7. Dane są teraz Ordynanse na wygotowanie Barteryi y Redutt [...]. GazPol 1736/94, 7 nlb. Wyszedł Ferman albo Ordynans od Cesarza Tureckiego, przykazując Ordzie, áby nie ważyłá się wtargnąć w Gránice Páństwa Rossyiskiego. MerkHist 2/132-3. Ordynans. Befehl, Ordre in Kriegs-Sachen, guerre: un ordre § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dać ordynans, wydać ordynans (sz. zm.): Posłał gospodarz Swego Kozaka Przez ktorego dałęm im Ordynans ze by przeszedszy na tamtę stronę Białogrodu wlekli się powoley poko ia ich nie nagonię. PasPam 153. [...] Monarchini Rossyiska dała Ordynans Admiralicyi swoiey, áżeby zawsze trzymała pogotowiu 12000 Maytkow [...]. GazPol 1736/87, 8 nlb. Ordynans. [...] § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257. Turcżyn wydał Forman/alias po naszemu ordynans/ Sylistryskiemu Baszy y Rumelcżykom, aby szli Chmielnickiemu na posiłek. HistBun 28v. Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240. Krol Jmć Portugalski [...] Ordynanse wydać kazał do woysk swoich [...] ażeby po nieprzyiacielsku z Hiszpanami postąpić attakuiąc onych z kazdey miary. MerkHist . ▲ brać ordynans, odebrać ordynans, otrzymać ordynans: Miał Generał Montekukuli [Montecuccoli] urazę do Woiewody oto że wszyscy officerowie krola Dunskiego z nowemi werbunkami nie do Niego ale do Woiewody sciągali się y z tąd brali Ordynansy. PasPam 71. Architekt Krolewski odebrał ordynans żeby Zamek w Bar Le Duc będący, iako nayprędzey, dla przyszłego Dworu, dla ktorego to kosztowną robią liberią, in perfecto constituat Statu. GazPol 1736/92, 6 nlb. Ordynans. [...] § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257. ▲ posłać ordynans, przysłać ordynans: Posłano zaraz Ordynans do Muraszki że by wolęntarzow y Luzną czeladz wyprowadzili z zagory na oko Nieprzyiacielowi. PasPam 106. Starosta Bratyanski Działynski uięty pollicitationibus [obietnicami] Lubomierskiego Ierzego Marszałka y Hetmana przysłał Ordynans swoiey Chorągwi. PasPam 101. ▲ ordynans wykonać: Ale to wetuie wielka Wodzow obedyencya, Fermany albo Ordynanse choć z utratą życia wykonać gotowi [Turcy]. ChmielAteny II 731. ▲ ordynansu słuchać: Po zakończonéj wojnie z Turczynem posługi Paleja tantisper nie potrzebowała rzeczpospolita, a do tego periculosum quid było owego sąsiada chłopa trzymać, który nie tylko ordynansów hetmańskich nigdy słuchać nie chciał, ale téż i dobra różnych panów wokoło Chwastowa leżące do swoich intrat akkomodował, i ledwie co z wielkich panów komu z nich intraty pozwalał brać, a swoim na konsystencye ich obracał Kozakom. OtwFDzieje 15. ▲ ordynansu czekać: Nasi [...] Ordynansu czekaią iako Bohaterze I mądrzy y powazni, pod Commendą swego Krola będąc w Lechijey berło rządzącego. DrobOpow 45. ▲ ordynansami wzgardzić: Woysko oboyga narodów Ordynansami Królewskiemi wzgardziło, obróciwszy Rycerskie swoje odwagi na Dobra Duchowne, i na woynę z babami. ŁubHist 102. ▲ stanął ordynans »zapadła decyzja«: Naznaczono Piaseczynskiego z Pułtoru Tysięcy ludzi iak tęn Stanął Ordynans zaraz tez Consilium [rada] mego Pana Rylskiego odmięniło się. Bo co mię przed tym odwodził zeby nie zostawać tak in Contrarium [przeciwnie] przywodził zeby zostac. PasPam 75v. ▲ królewski ordynans (sz. zm.): Wyszedł zatym Krolewski Ordynans Lanckorońskiemu y Ostrorogowi aby szli z Woyskiem iednym ku Barowi. HistBun 7v. Woysko oboyga narodów Ordynansami Królewskiemi wzgardziło, obróciwszy Rycerskie swoje odwagi na Dobra Duchowne, i na woynę z babami. ŁubHist 102. ▲ ordynans hetmański: Po zakończonéj wojnie z Turczynem posługi Paleja tantisper nie potrzebowała rzeczpospolita, a do tego periculosum quid było owego sąsiada chłopa trzymać, który nie tylko ordynansów hetmańskich nigdy słuchać nie chciał, ale téż i dobra różnych panów wokoło Chwastowa leżące do swoich intrat akkomodował, i ledwie co z wielkich panów komu z nich intraty pozwalał brać, a swoim na konsystencye ich obracał Kozakom. OtwFDzieje 15. ▲ za ordynansem: I do Astrachanu gotow iechać za Ordynansem WMM Pana y Dobrodzieia. PasPam 159v. Iest wiele Chorągwi takich ktore za Ordynansem IoMSCi Pana Woiewody krakowskiego nieposzły pod P. Małachowskiego Regiment. PasPam 217. ▲ z ordynansu: Podczas tey Expedycyiey Wiedenskiey z Ordynansu krolewskiego w padł w Tatarską ziemię konicki [Kunicki] ktorego był krol przed Expedycyią immediate [bezpośrednio] przydał kozakom za Hetmana, był to Szlachcic Lublanin. PasPam 276v.

◼ Przenośnie: ◼ Affekt [...] ktory od inszych zmysłow zadnych nieprzyimuiąc Ordynansow swoią własną rządzi się Imprezą. PasPam 80.