W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 14.04.2023
WALNY przym.
Warianty fonetyczne: WALNY, *WAŁNY
Słowniki:
SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil, SJP nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1608
Formy: lp M. m walny; B. ż wałną; lm N. walnemi
Znaczenia:
»duży, wielki«: Srzedni uff wálny w ktorym wszytká moc stoiáłá/ Vderzył w Tátáry áż źiemia zádrżáłá. DobrociesRel B3v. Aż gdy ufy walnemi, Moskwa naszym silnemi, Wesprze w zad szeregów, Madaliński przypada, Jakim gwałtem wypada Tagus z swych zabrzegów. TwarSRytTur 15. ...oburzyłá się wodá, kiedy od lát kilku przez ták wálne [...] rzek wylánie, y powodzie długie, y gwáłtowne deszcze, łąki,polá [...] zátopiła. DanOstSwada V, 12.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: akta wieców walnych: Akta wieców walnych (w konstytucyi anni 1423) pod kluczmi sędziego, podsędka, pisarza maja być chowane. PodPop 33.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: bankiet walny (sz. zm.): Walny Bankiet w piatek [!] rybami szumnemi odprawiłem. OpalKListy 59. M[iesią]ca Iuliy 7 Przysięgę WyKonywał Krol [...] pokturey przysiędzę [!] Iechał Krol Ie[g]o M[o]sc nabankiet walny do Xiązęcia Ie[g]o M[o]sci Radziwiła. PoczOdlPam 98. ▲ walna bitwa (sz. zm.): Wielki Kniáź Iwan Wasilowicz/ doznawszy tey nikczemności swych ná wycieczkách y utarczkách/ y w bitwách walnych/ á záś śmiáłości y sercá Polskiego/ mawiał; iż iego ludziom potrzebá było ostrog/ coby ich pobudzáć przeciw nieprzyiaciołom. BotŁęczRel III 61. Było pozno, y konie drogą mielizmy nadmordowane, nieprzyszło nam zwieść walney bitwy, wrocilizmy sie do swego obozu. MarchŚcibHist 7. D. N'avez vous pas ouy dire comme le Roi de France a perdu la bataille contre les Espagnols? D. Azali niesłyszałeś iáko Krol Francuski bitwę (albo potyczkę walną) przeciwko Hiszpanowi strácił? PolPar 47. ▲ walna potrzeba (sz. zm.): Anno 1654 12 augusti, którego i zaćmienie słoneczne straszne było, zabito pod Szkłowem pana Hieronima Mirskiego w potrzebie walnej z Moskwą [...]. CedrPam 17. [...] tegoz Roku nasze Woyska zMoskwą pod Chmielnikiem mieli walną potrzebę [...]. DrobTuszInf 51.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK