Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: JEST, GIEST, GEST

Słowniki:
SXVI (jest), Kn (jest), T (giest, gest), SW (giest, jest), SJP (gest) notują
SStp, L (?), SWil (?) nie notują

Formy: lp M. gest // jest // giest; ~ lm M. uż. nosob. jesty; jesta; D. jestów; B. uż. nosob. jesty; N. gestami // giestami // jestami; Ms. gestach

Etymologia: <łac. gestus>

Znaczenia:

»ruch ciała, najczęściej ruch ręką, towarzyszący mowie lub ją zastępujący«: Czausz on wziąwszy się co pręcy/ Respons cale Dziurdziemu odnosi Książęcy: Powie o iego gestach/ o dzilney [!] urodzie. Dziurdzi skromnieyszy, z tych apprehensiy. TwarSLeg 62. Co ia iuz pamiętam odmienney co raz mody [...] nawet w Czuprynach Gestach, w Stąpaniu y w witaniu. PasPam 79v. [Turcy] tańcząc przy muzyce, lecz mężczyzna sami, Jak Żydzi, różnymi się ważyli gestami. Drudzy jako atleci do pół obnażeni Silne łamali gnaty. GośPosBar II 463. SINGERIE [...] Gesticulationes simiarum. PODRZEŹNIANIE Jesta małp. SINGERIES [...] Mimica gesticulatio. Scurviles joci [...] BŁAZNOWANIE kuglowanie letkie ákcye ludzi letkomyślnych. DanKolaDyk II, 498. Giest, plęsy, pląsanie rękoma. Geberde, Bewegung mit der Hand. un geste, mouvement de la main. T III 374.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ gesty czynić: Jéstámi nárabiam/ jésty czynię. [...] Gestu vtor: ago gestum: ago gestum humeris [...] Gesticulor [...]. Kn 246. ▲ gestami narabiać »gestykulować«: Jéstámi nárabiam/ jésty czynię. [...] Gestu vtor: ago gestum: ago gestum humeris [...] Gesticulor [...]. Kn 246. giestami narabiać, rękami pląsać. mit den Händen beym Reden fechten. gesticuler; faire des gestes. T III 374. ▲ gestami narabianie »gestykulacja«: Jéstámi nárabinié. Gesticulatio. Kn 246. giestami narabianie. das Fechten mit den Händen beym Reden. la gesticulation. T III 374. ▲ gestami narabiający »ten, kto bardzo gestykuluje«: Jéstámi nárabiáiący/ Gestuosus. Kn 246. giestami narabiaiący. der beym Reden mit den Händen ficht. gesticulateur; qui fait trop de gestes. T III 374. ▲ gest oratorski: Jést oratorski/ ábo jésty krásomowskie. Gestus [...] Motus corporis: actio: pronuntiatio [...]. Kn 246. ▲ gest krasomówski: Jést oratorski/ ábo jésty krásomowskie. Gestus [...] Motus corporis: actio: pronuntiatio [...]. Kn 246. ▲ gest wymyślny: Giest wymyślny. gezwungene Geberde. simagrée. T III 374. ▲ gestów mistrz »ten, który wykonuje pantomimę, mim«: Jéstow mistrz/ Chironomus [...] Palaestricus. Kn 246. ▲ gestów nauka: Jéstow náuka/ Lex gestus, Cironomia, [...] Palaestra. Kn 246.

# Użycia metajęzykowe: # Gest, vid. Giest. T III 371