Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »myślenie; umysł, rozum«: Znowu tedy nachyliła się mysl do dey [tej] perswazyiey. PasPam 75v. Niech komu Nadzieia Sciele Roznych fortun na mysl wiele, Ia iuz będę Tryumfował kiedym Szczęsliwie stargował. PasPam 224.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wpadło, wlazło komuś na myśl »ktoś pomyślał«: Wpadłomi to przecię na mysl żem musiał zawołać Boże nieday nąmginąc. PasPam 67. Wlazło mi y owo na mysl co warta iuz była zprowadzona. PasPam 144. Iakas mię radość ogarnęła y wpadło mi na mysl że to iuz nieprosty Xiądz ale musi bydz osoba Swięta. PasPam 279v.

2. »rezultat pracy umysłu, wynik myślenia, pomysł, zamiar, wyobrażenie«: Wiedney godzinie napadnie mysl że by zostać, wdrugiey tego nie czynic. PasPam 73v. Dopierosz tych trochę mysli moich investigarunt [odgadli] kompania y iuz mi wszystko wymawiali. PasPam 73v. Dobre Sumnienie y niewinność iest to [...] iako by iaka approbacyia y utwierdzenie mysli naszych dobrze o swoich uczynkach trzymaiących y onich prawdziwe Swiadectwo daiących. PasPam 148v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ pasować, wodzić się z myślą (myślami) »nie móc się zdecydować, namyślać się, wahać się«: Tak owi thorzowie y dobrym Pachołkom byli serca zepsuli że nieieden wodził się z myślami. PasPam 54. Passuię się tedy z owemi myslami iako zNiedzwiedzięm. PasPam 73v. Wodzę się tedy z myslą iako mąm kwadrować Moię Gratulacyią. I komu winszować. PasPam 273.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wodzić się z myślą, myślami: ◆ wlazło coś komuś na myśl: ◆ z myślą chodzić jak za pasy: Tu zwyczajnie pod te czasy z myślą chodzisz, jak za pasy Darmo się człowiek sforcuje, co inszego obiecuje. [...] Kiedy zaś Bóg wolą skłoni, już jej człowiek nie przełomi. StanTrans 139. ◆ wysoko z myślą latać »mieć wysokie mniemanie o sobie«: Bowiem kto to wysoko nazbyt z myślą lata, A ono wiotchem goni, tak iż suknią łata; Rzekłbym, że świadkiem głupstwa jest samemu sobie [...]. GrochWiersze 324. ◆ pod niebo z myślą latać »mieć wysokie mniemanie o sobie«: Panowie słuchajcie, Pod niebo z myślą nazbyt nie latajcie. Nie pogardzajcie bracią swą ubogą, Chcecieli pewną do nieba iść drogą. GrochWiersze 193. ◆ latać myślami, myślą latać »być rozproszonym«: Niemyślemy zupełnym sercem upokorzyć się przed nim [...] Ale myślą latamy co wiedzieć kędy/ uśiłuiąc pacierz iako nayprędzey zmowić/ á znowu się [...] do domu wrocić. StarKaz 1649. latać myślami. mit Gedancken herum flattern. étre distrait; promener ses pensées en divers endroits. T III 718.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Wolna myśl iedná roskosz v człowieká. RysProv 82. ● Vtracisz pierdoło Staraiąc sie tam y sam lataiąc myslami Po niebie po powietrzu a zadek wpopiele [...]. OpalKSat 19. lata myślami po niebie, a zadek w popiele. er denckt hoch hinaus, und hat hoch kein Vermögen. il a le coeur haut & la fortune basse. T III 718.

GMYŚLI, KU MYŚLI
w funkcji przysłówka

Formy:

Znaczenia:

»zgodnie z czyimś życzeniem«: Gmyśli/ ku myśli/ wédług żądánia. Ex voluntate mea id accidit. Radem temu [...]. Kn 196. Nié g-myśli mi/ ábo komu co/ nié w-smák mu. Praeter sententiam aliquid euenit [...] v. Niéposzło mu to. Kn 502. Po woli swey/ po swey woli [...] Pax non sponte ducum fuit. Nié g-myśli hétmánom [...]. Kn 721. Agdy co nie ku mysli P. staroscie uczynieł [Grodecki], wielie razy iak miesczanina liedaiakie[go] do kuny y do kabata w Ratuszu wsadzac kazał [...]. TrepNekLib 112. Gmyśli/ Ex voluntate, ex sententia, ad votum [...]. SzyrDict 70. [...] Miller tuszył ze sobie w nagrodę Za Owych Oycow dáwnych ná swobodę Wszytko miał spráwić ku Mysli w klasztorze [...]. OblJasGór 70. Krol [...] widząc godnego Rzekł [do Żegoty] ząday sobie Herbu ku mysli iakiego [...]. KomonDziej 186. Gmysli, ku myśli. nach eines Sinn; nach eines Geschmack; nach Wunsch. à sa fantaisie; à son goût; û souhait; selon ses voeux; selon la volonté de qu. § nie gmiśli mi to. gmyśli mu rzeczy płyną. alles gehet ihm nach Wunsch. tout lui rit; tout lui réüssit. T III 389.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Nié záwsze człéku wszystko g-myśli/ powoli. KnAd 731. ● Nié káżdemu będzie gmyśli/ ná co iédno więc pomyśli. KnAd 721.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]