Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BUDOWANIE

rzecz.
n
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   budowanie
D.   budowania
C.   budowaniu
B.   budowanie
N.   budowaniem
Ms.   budowaniu
liczba mnoga
M.   budowania
D.   budowania [!]
B.   budowania
Znaczenia
1. »stawianie, wznoszenie budynków, murów, budowli, ich części lub zespołów; sztuka budownicza, budownictwo, architektura«
  • – Á Seymy záś y tákowe consultácie/ ná ktorych wiele ludzi bywa/ są iákby máchiny ku budowániu zamku o wielu sztuk drobnych/ y o wielu połkow/ ktore nie spráwuią nic znácznego/ áż nie rychło. BotŁęczRel III 49.
  • – W budowániu domu ná trzy rzeczy obeyrzeć się trzebá, ná dostátek domowy, ná zdrowe mieszkánie y ná wczesność obywátelow mieszkáiących, PetrSEk 13.
  • – Kiedy one zacne chęci Szláchty Polskiey do rozmnozenia chwały Bozey, do budowánia Kościołow, do fundowánia Szpitalow, Szkoł, iákie były przedtym? BirkOboz 4 nlb..
  • Budowánie/ (actio) wystáwiánie budowánia/ budynék/ AEdificatio [...] Fabrica [...]. Kn 51.
  • – Nie puscili [przedstawiciele Moskwy] Naszych do przedmiescia, ale w podłych chatkach (acz ci y wszędy nieozdobne u nich [w państwie moskiewskim] budowanie) za Miastem ukazali Stanowisko. PiasRel 17.
  • – Zbytne pogrzeby z budowániem pysznych nagrobkow y wyliczánie[m] spraw dobrych, nietylko niepomagáią duszy vmárłego, ále ią ieszcze tym bárziey potępiáią. StarKaz II, 405 marg.
  • – Nie przypominał sobie [Marszałek Koronny] robienia y budowania tak [...] szczupłe[go] na smierc Alkierzyka nie wystawiał na smierc spruchniałych martwych koscy. HerbOr 337.
  • Architectura Budowanie. SłowPolŁac 17.
  • – Lasu aby było dostatek y chrostu [...] tak dla ogrzania się y suszenia tak dla budowania bud staien sałaszow. NarArch 99.
  • – Do Kowalewa należy młynek, który od powodzi anno 1736 spustoszały; Funditus de novo budowania potrzebuje. InwKal I 623.
  • – Na Budowanie Dachu nadschodami wydałe[m] [...] z 10-18. KunReg 101v.
  • – Eremita [...] sie ziawił [...] Pąn Przyłeczki Pąn na Jedrzijchowie Dziedziczny. Drzewa na budowanie iego Mieskania Nawozic Kazał. KomonDziej 201.
  • – Pozwaląmy Myto [...] aby Kazdy Kupiec z Wegier Wino przewozączy, od Kazdey Fury dawał po Złotemu, a co wszytko Vrząd ma obracacz pro bono publico na budowanie Mostkow y oprawianie złych drog. KomonDziej 230v.
  • – Miasto rzym [!] przy Tybrze załozyli [Romulus i Remus] Budowanie to zaszło lat 750 przed narodzeniem Chrystusowym a 150 przed niewolą babilońską. IntrHist 35.
  • – Budowanie. 1) das Bauen [...] 1) bâtisse; l'action de bâtir; le bâtir; construction [...] § 1) ma wielką chęć do budowania [...]. T III 85.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • budowanie prywatne:
    • – Káżdy álbowiem Narod, ma sposob inakszy y osobny, budowánia priwatnego, to iest Architecturae Ciuilis. NaukaBud 3.
Przenośnie
  • Niewiem iáko cię rozumieć Symeonie: ná vpadek położony ten ma być/ ktory powstániem iest nászym? ná vpadek ten ktory dźwignął wszystek świát? podobno ták ná vpadek/ to iest/ áby vpadki one y rysy wielkie/ ktore czárci vczynili w niebie/ nowymi duszámi zápráwił: y ták on kámień położony był pierwszy węgiełny ná to budowánie nowe [o Chrystusie].BirkNiedz 63
2. »konstruowanie przyrządów, urządzeń technicznych«
  • – Iázon [...] naprzod wynálazł budowánie długiego y wielkiego okrętu, Argo, rzeczonego. OvOtwWPrzem 315.
  • – Ma tesz umiec [inżynier] Gnomonikę nie tylko dla budowania Compasow w obozie y w Fortecach ale y dla rygowania się Kompasem na Morzu. NarArch 80.
  • – Lasu aby było dostatek [...] dla budowania [...] łodzi y inszych Machin woiennych. NarArch 99.
  • – Wielka tu [w Szwecji] sposobność do budowánia Okrętow. ChmielAteny II 258.
3. także zbiorowo »to, co wzniesione, postawione, zbudowany obiekt lub jego część«
  • – Placu gołego naymniey niema, ieno przy bramach, co z krym- i kitaygrodow do niego [zamku] są, i to trochę od murow, iednak i par kanow [!] daleko budowanie sadzą że tam przestrzeństwo do obrony nieprzyiacielowi wielkie. MasDiar 74.
  • – Naprzod, dom znáczy budowánie iakie, w ktorym ludzie zwykli mieszkać. PetrSEk 47.
  • – Ieżeli w wietrznym znáku [...] tedy wiátry niepowściągliwe/ iáko 1269 po wszystkiey Skociey budowánia połamał wiátr/ y ognie rozniesione od wiátrow/ ostátek popaliły. ŻędzKom B3.
  • Budowánie (opus) to co wystáwiono. Fabrica [...] Officina [...]. Kn 51.
  • – Pokóy/ budowánie dla uspokoięniá. mięszkánie spokoyné. Conclauium [...] Penetrale (priuatorium) [...] Penetrale (regum) [...] Museum, locus quietus ad legendu[m], lucubrandum [...]. Kn 758.
  • – Ruchome rzéczy w-budowániu/ w-gruncié ktore przédáwácz sobié wyymuié. Ruta caesa [...] In venditionis lege fundi Ruta caesa ita dicimus vt V producamus [...] Intestinum opus [...]. Kn 957.
  • – Iák piękne są kámienie/ iák śliczne budowánie Cerkwi tey Ierozolimskiey. KalCuda 270.
  • – Maiętnosc swą [...] Prawem przyznaną w intromissiey puszczamy zewszytkim Budowaniem Dwornym yGumiennym. DekrŻmud 43.
  • – Potem dawali [budowniczowie fortec] za murem od Pola rowy y przekopy głębokie [...] a te były doskonalsze niż wyszsze Budowania obron dawnieysze. NarArch 2-3.
  • – Dobre budowánie ma trzy mieć okoliczności. Náprzod moc y gruntowną trwáłość; potym wczás y wygodę. Nákoniec kształt y piękny pozor. NaukaBud 6.
  • – Folwark Sobowicki Przy tym folwarku jest budowanie urzędnicze. OpisKról 333.
  • – Wszystkie intus budowanie, jako to podłogi, schody, poręcza, łuby, skrzynie, kosze i co tylko może być we młynie, czyli na wiatraku funditus zrujnowane. InwKal I 743-744.
  • – Ja, Jakub Sierocki, woźny, byłem na obdukcyjej wsi Rakowo [...] I tam w rakowskim folwarku oglądaliśmy budowanie, domy, szopy, stodoły. InwPuck 97.
  • – Począł [król szwedzki] zaraz mocno fortyfikować Poznan klasztory które budowania swoie do Murów Miejskich poprzytykali byli, musieli Jch walić. OtwFDzieje 111.
  • AVANT BEC [...] Anteris, anteridis [...] Bunty w budowaniu, Haki wychodzące w palach mostowych. DanKolaDyk I, 146.
  • – A ktoby się ważył z parkanow, bram, baszt, wież y innych wszelakich budowania [!] do municyi należących, drzewo rozbierać, ten gardłem ma być karany. ArtWoj 7.
  • – Budowanie [...] 2) ein Gebäude [...] 2) bâtiment; un édifice [...] 2) budowanie z drzewa, z kamienia; budowanie na słupach, wypuszczone z drugiego budowania [...]. T III 85.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wypuszczone budowanie:
    • Wypuszczone Budowánie/ Proedificatum [...] das Vorgebäu/ Vorläube. DasHünDict Pp iijv.
  • budowanie na cudzym gruncie:
    • Budowánie ná cudzym gruncié/ Superficies [...] Superficium [...] Superficiaria aedes [...]. Kn 51.
  • siatczyste [budowanie]:
    • – Siatkowy/ siatczány/ siatczysty. Reticulatus [...] siatczyste/ siátkowáte budowánie Retiales maculae [...]. Kn 991.
  • siatkowate budowanie:
    • – Siatkowy/ siatczány/ siatczysty. Reticulatus [...] siatczyste/ siátkowáte budowánie Retiales maculae [...]. Kn 991.
4. »skonstruowane urządzenie techniczne«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ruchome budowanie:
    • Ruchome budowánie/ Ambulatoria porticus [...] Circumforanea domus [...] Confixilis machina [...] Subliciae turres [...] Pegma [...]. Kn 957.
    • Ruchome Budowánie/ Pecma, sive Pegma [...] ein Taffel und Gestell/ dartn man Bilder stellet/ und dergleichen/ Bildgestell. DasHünDict Pp iijv.
5.  przen.  »dodatnie wpływanie na kogo, przyczynianie się do czyjego doskonalenia«
  • – Lecz miedzy Oycámi ś. Fránćiszká/ ktorzy prácowáli ná onych początkách przykłádem/ y kazániem/ y budowániem osobnym/ nie zániecham tu przypomnieć niektorych z więtszym dáleko áffektem/ á niżby kto mogł wspomináć zwyćięstwá Annibálowe/ ábo Scipionowe/ ábo też y Alexándrowe/ y Iuliusá Cesárzá. BotŁęczRel V 42.
  • – Wroćili się náostátek ku Oyczyznie/ y do Krákowá w dźień 8. Máiá przybywszy/ oddáli z nabożeństwem/ y z budowániem ludu wielkim/ chorągiew ná grob ś. Stánisłáwá/ iáko obrońcę y Pátrona swego/ w dźień tegoż świętego. OpisGal A4.
  • – Zbudowánie ábo budowánie kogo. tr. Dánie dobrego przykłádu komu. [...] Incitatio alicuius ad virtutem bono exemplo praebito [...]. Kn 1408-1409.
  • – Budowanie [...] 3) Erbauung, Beyspiel [...] 3) édification; instruction [...] 3) budowanie bliźniego swoim przykładem [...]. T III 85.
Znaczenia niepewne
1 a. 3:
  • – Budynék/ vide Budowánie. Kn 52.
  • Budowanie Edificatio. SłowPolŁac 4.
  • Bau kostbar/ Budowánie kosztowne. ErnHand 92.