Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

PIES

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   pies
D.   psa
C.   psu
B. uż. żyw.   psa
N.   psem
liczba mnoga
M. uż. osob.   psi
uż. nosob.   psy
D.   psów
C.   psom
B. uż. osob.   psów
uż. nosob.   psy
N.   psy
Ms.   psiech
Znaczenia
1. »zwierzę domowe«
  • – NIe dawajćie świętego psom; ani miecćie pereł wászych przed świnie: by ich snadź nie podeptáły nogámi swymi; y obroćiwszy śię/ nie rozszárpáły was. BG Mt 7, 6.
  • – Ludem świętym będźiećie mi/ á mięsa ná polu rozszárpánego jeść nie będźiećie: psom je wyrzućićie. BG Wj 22, 31.
  • Piés/ Canis, [...] kundél/ brytan/ chárt/ wyżéł/ ogar [...] Kn .
  • – Nienowina to siedmdziesiąt razęm Nogi y ręce obciąwszy zelazęm krolom pod stołęm zepsy zbierać kości. PasPam 110.
  • – Związkowym bylismy tak mili iako iez psu co go chce zieść a ukusić go Nie moze. PasPam 154v.
  • – W iedzięmy w Miasto nic tylko znowu psi się podraznili. PasPam 236v.
  • – Wydra obaczyła psa niedomowego. PasPam 252v.
  • – Ięno iey pies powąchał a ona [wydra] skrzeknęła przerazliwie to pies zaraz uciekł. PasPam 253.
  • – Wszyscy zanim bawet y ten chowany [zając] kiedy widział że psy skoczyli to tez y on za nimi poskoczył. PasPam 256v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • pies wściekły:
    • – Słowá dobrego Kácerzom nie dáią Oycowie święci/ przyrownywáią ich psom wściekłym/ wężom/ bazyliszkom/ smokom łuskowátym/ sowom/ krowkom/ ktore w gnoiu gmerzą/; żabom/ muchom/ pluskwom/ ktore poki żyią kąsáią/ gdy zdechną śmierdzą/ trędowátym/ piecom nápalonym/ w ktorych chleby Antychrystowi pieką/ koczkodanom/ máłpom/ páiąkom/ prochnowi/ członkom zgniłym/ iászczurkom/ ktore żywot Kościołá Páńskiego gryzą/ centaurom/ to iest chłopobykom/ puchaczom/ onokrotalom/ ábo bábom z klekotkámi/ cyklopom onym/ ktorzy się w iáskiniách Etneyskich y porodzili y pochowáli. BirkRus 33.
  • gończy pies:
  • »pies używany do ścigania zwierzyny w czasie polowania«
    • – Z tegom tylko był tam kontent zem Liszek Szczwał bardzo Siła. Troygiem Chartow bez Gonczych psow. PasPam 229v.
  • pies łowczy:
    • Piés łowczy węchem śledzący zwierzá ábo ptaká/ iáko ogar/ wyżéł [...]. Kn 693.
    • Canis venaticus [...] Piés łowczy. KnŁacPol 107.
  • czarny pies:
    • – Kruczék/ czarny piés. Kn 693.
  • pastuszy pies:
    • Pástuszy piés [...] cum seris pugnans. Thous, Tigris, Dromas, Podargus, Pteralas, Lælaps, Ladon, Labros [...]. Kn 693.
  • pies brytański:
  • pies angielski:
    • – Chcąc mieć polowanie do pola par fors podobne, ordynowałem tak po psy angielskie gończe, jako też po pikierów doskonałych w cudze nacje. RadziwHDiar 73.
Związki frazeologiczne

  • bać się kogo, czego jak wściekłego psa:
  • »BAĆ SIĘ«
  • jako psów:
  • »pogardliwie - wiele, mnóstwo«
    • – Naginęło tego iako psow. PasPam 236.
  • jechał was pies:
  • »przekleństwo«
    • – Widzą że nas rozerwac nie mogą poczną wolac wroccie nąm naszych Iechal was pies zostatkięm. PasPam 157.
Przenośnie
  • Piés ná nogi tr. i. zły ná nogi. [...] v. Koń potkliwy.Kn 693
  • Piés ná robotę. vide Niérobotny.Kn 693
2.  ekspr.  »o człowieku«
  • Piés/ tr. Canis, per conuicium homo dicitur etiam apud Latinos [...] Jáko pśiéz Græci similiter, Homer. Iliad [...]. Kn 693.
  • – Jeszcze nie przeminęło całe pół miesiąca, A już śmierć dobierała piątego tysiąca; Przetoż wszytkim się zdało, by i skórą własną Ubłagać psów zajadłych [kozaków] archandyją straszną. ZimBSiel 169.
  • – Kiedym mowił że mi mieczęm y Smiercią grozą Obrocił się krol do Podkomorzego koronnego y rzekł pies to mowił. PasPam 149a.
  • – Pewnie tak wielkiego stada nie upasiesz... chyba zebys się na tych psow spuszczał ktorych wedle siebie masz dostatkiem. PasPam 196.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • jako pies:
    • Kn 693.
3. »o innym zwierzęciu«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • pies morski:
  • »foka«
    • – Powyłaziły na owe Skały Delfiny okrutne, wielkie psy morskie y innsze zwierzęta rozne. PasPam 65v.
  • pies morski ryba:
    • Piés morski rybá/ ábo Rybá chrzestkowáta rozmáita. Kn 693.
4. Dubium hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – W tym mieyscu tak iest morze przezroczyste że na Sto Lutrow psow w zgłąb obaczyć moze naymnieyszą rybkę. PasPam 65v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • bać się kogoś, czegoś jako wściekłego psa:
  • »bardzo bać się kogoś, czegoś«
    • – A żeć się ludzie czásem kłániáią/ tedyć tego dla twoiey poczciwości nie czynią/ ále że się ciebie iáko psá wściekłego boią. StarPopr 31-32.
  • psu wstyd dać:
  • »nie wstydzić się swojego postępowania«
    • – Gdy tedy psu wstyd dawszy na nią następowali ona na nich y patrzyc nie chciała dopieroz słowa zadnego nie wymowiła wszytka wstydem iako krwią oblana [...]. HistŚwież 304.
  • jechał kogoś pies:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Kto się opsá y o chłopcá nie weźmie/ nieweźmie się y ożonę. RysProv VII, 6.
  • Ze psy w rząd/ z kotki w taniec. RysProv Ap 2-3.
  • Konia chromego/ Psá leniwego/ Chłopá piiánego. Iednákie pożytki záwsze. ŻabPol A3v.
  • Pies przy kości, chłop w miłosci, nie rad towarzyszowi. JaśDict 117.
  • Psu vbitemu dość kiy vkázáć. KnAd 907.
  • Lepiey bogáty psá ćwiczy/ niż vbogi Syná. RysProv VIII, 4.
  • Piés gorszy co milczkiem kąsa. KnAd 840.