Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

DAWNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L, SWil, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp (?), SXVI (?), SW (?)


Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643
Formy gramatyczne
stopień równy
lp M. m   dawny
ż   dawna
D. ż   dawnej
Ms. n   dawnym
lm M. mos   dawni
nmos   dawne
D.   dawnych
B. nmos   dawne
N.   dawnymi
Ms.   dawnych
stopień wyższy
lp M. m   dawniejszy
lm B. nmos   dawniejsze
odmiana niezłożona
lp D. m albo n   dawna
lm D.   dawien
Znaczenia
1. »sięgający dalekiej przeszłości, pochodzący z odległych lat, stary, starożytny«
  • Dawniéyszy/ Superior aetas, superius tempus [...]. Kn 117.
  • Dawny/ stáry/ Antiquus amicus, [...] Antiqua dies [...] Vetus, peruetus, per uetustus [...] Pristinus labor: pristina consuetudo [...]. Kn 118.
  • – Ten narod iest ab antiquo [od dawna] przychylny narodowi polskiemu, iako dawne swiadczą pisma. PasPam 53.
  • – Było to prawo wdawnym Athanskim [ateńskim] Panstwie. Że się niegodziło zmarłego oddawac ziemi Zołnierza. PasPam 85.
  • – Ia zas zem nigdy nie był Pasierbem ale Synem Oyczyzny Matki moiey y bydz nie mogę choc bym chciał Bozem iest ex Nativo [z rodowitej]dawnych Polakow Sangvine [krwi] nie z cudzey ziemie przewozny Szlachcic. PasPam 139v.
  • – Przeciwko temu ktory by tego attentowac wazył się Contra Hostem Patriae procedemus [przeciw wrogowi ojczyzny wystąpimy] według dawnych i Swierzych Praw. PasPam 213v-214.
  • – Postulata et Desideria Ich MSCiow PP Braci w dawnych Instrukcyach będące iezeli czas zniesie maią promowowac. IchMSC PP. Posłowie. PasPam 218v.
  • – Iego [sc. Marsa] Traktuiąc dzieło dość Męznie stawaią Czego dawne y swieszsze wieki przyswiadczaią. PasPam 271.
  • – Polska Lanckoronskiemu a rzecz mogę Smiele I wszystko Chrzescianstwo [wdzięczności tak wiele] Winno. Zeby go zrownac z tamtymi dawnymi I sławę Archiwami ogłosić wiecznymi. PasPam 273v-274.
  • – Był to Zołnierz dawny i Doswiedczony kawaler. PasPam 275v.
  • Dawny [...]. T III 213.
2. »miniony, przeszły, poprzedni; dotychczasowy«
  • – Czarniecki posłał ich [sc. dział] do Tykocina 20 y kilka przyłączywszy do Swoiey dawney [sc. armaty] dwie zdobyczne srodze długie i nośne. PasPam 100v.
  • – Przychodzą potworne y nieodmięnne wiadomosci że Dunskorunski [Dołgoruki] zapomniawszy dawney chłosty znowu za ukazęm Carskięm zebrał 12000 Woyska dobrego. PasPam 111.
  • – Zycemy aby się wrociła y wkorzeniła dawna i spolna miłość, y iedność. PasPam 211.
Podhasła

Z DAWNA

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»od dawnego czasu, od dawna«
  • – Przywiozł z dalekich kraiow, co lubo z drogosci y ceny ma wysokie u ludzi zalecenie. Ale że w Polszcze zdawna znaiome niespecyiał. PasPam 80v.
  • – Owo iest Xiązę Io MSC Michał czemusz go nie mamy mianować. Albo nie zdawna Wielkich [Xiąząt] Familiiey? Albo nie godzięn korony. PasPam 232v-233.
  • – I z tym Dom Lanskoronskich iawnie aemuluie kiedy się Lwem ognistym z dawna pieczętuie. PasPam 274.
  • – U Graekow takie zdawna Paraemie były Ze Mezow Same tylko Lacaenae [Spartanki] rodziły. PasPam 274v.

Z DAWIEN

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1681
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • z dawnych dawien (sz. zm.):
  • »od bardzo dawna«
    • – DRugá [kometa]: daleko ná weyrzęniu strasnieyszá niźli pierwsza/ dla swey niezwyćzayney wielkośći y wydatnośći/ iakiey zdáwnych dawien świát niemiał [...]. NiewiesKom A3v.

OD DAWNA

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1628
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Dáyćie mi w tym wiárę Oycowie moi y Brácia/ że nierownoby sie było lepiey z narodem nászym iuż od dawná stáło/ gdyby tym Zyzániom/ Philáletom/ Ortologom/ y tym podobnym/ w Cerkwi nászey Ruskiey Haeresiárchow były vstá zátámowáne tákim sposobem/ iákimby y Boże/ y ludzkie práwo pozwaláło/ nie byłáby záiste Cerkiew nászá w ták niezbożnych ná máyestat Boży bluźnierstw podeyrzenie do nas sámych podána: y narod nász Ruski do tákiego návpadek swoy goniącego rozdwoienia nieprzyszedłby był. SmotApol 75-76.