Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

LUTER I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T


Najwcześniejsze poświadczenie: 1606-1608
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   Luter
D.   Lutra ||   lutra
C.   lutrowi
B. uż. żyw.   Lutra
N.   lutrem
Ms.   Lutrze
liczba mnoga
M. uż. osob.   lutrzy ||   lutrowie
D.   Lutrów
N.   lutry
Znaczenia
1. nazwa osobowa »niemiecki teolog, inicjator reformacji, współtwórca luteranizmu«
  • – O Lutrze/ gdy rozsiewáć począł swe błędy/ nápisąno tesz ksiąszkę iednę/ ktorey tytuł był Luterski płaszcz żebráczy. SzemGrat 49.
  • – Niepráwość codzienna/ nábożeństwo wygnáne/ herezya zostáwiona; tákie zálecenie dał Religiey swoiey sam Luter/ wász ociec. Y macież z to serca/ abyście Biskupy y Senatory násze do ták buntowniczey niezgodney ligi námowili? BirkEgz 11-12.
  • – Marcin Luter przeklęty Apostata/ ktory iako smok zleciawszy z nieba zakonnego/ trzecią część gwiazd z Saxoniey/ z Daniey/ z Szwecyey/ zsobą zaciągnął do piekła. BirkNagr 43.
  • – Jest klasztor [...] W nim najpiérwéj mieszkał Luter, będąc mnichem; i ukazują jego celę, adorowaną, z tym napisem: Hic Martinus prima cunabula gessit. WierzbKon 186.
  • – Wiedzielismy tam klasztor Augustyanski zktorego Marcin Luter Na Apostazyją uciekł. PasPam 77v.
  • – Marcin Luter [...] Z Zakonu bowiem y od Katolickiey Religii zostawszy Apostatą w tamtey uczył Akademii errorow. ChmielAteny II 241.
  • – Oszpecił tameczny [w Witemberdze] Konwent Augustyniański, y Akademią [...] niezbożny Doktor Marcin Luter. ChmielAteny II 241.
  • – Marcin Luter zwał się Loter, toiest błazen z Niemieckiego, potym się nazwał Luter, albo Lauter, toiest czysty, chędogi, iako wywodzi Kwiatkiewicz. ChmielAteny1755 I 57.
  • – Krol [Henryk VIII] miał zrazu wiele spraw dobrych bo y przeciw Lutrowi Kościołá broniąc księgę nápisał. TylkStrom 5.
2. »wyznawca luteranizmu, luteranin«
  • – Rożnej kondycyi i religii ludzie [byli]: schizmatycy, lutrowie, kalwinowie, aryanowie. NiemPam 199.
  • – Nie vlecza kácerstw w sobie ten/ ktory kácerstwá iednego zbywa/ á drugiemu v siebie gospodę dáie/ od Lutrow do Kálwinow/ od tych do Socynistow chodzi. BirkNagr 44.
  • – Trzećia/ zrozumieć było dobrze/ Wołoszą/ Multany/ Szabáty/ Woiewodę Siedmigrodzkiego/ Węgry ktorzy tobie y nam są nienawiśni y nieżycżliwi; zrozumieć było Cesárzá Chrześćiánskiego co zá spiritus y wola y szcżęśćie iego teráz z Lutry/ co zá myśli. StarWyp Dv.
  • – Chrześcianie między sobą dysputacie czynią, iako Katholik przeciwko Lutrowi, Luter przeciwko Aryanowi, Aryan przeciwko Lutrowi y Katholikowi. KorRoz B3-B4.
  • – Aryani Lutrowie Chorągwie mieli swoie pod ktorymi katolikow wiele służyło. PasPam 51.
  • – Morze tez po kąsku ruszać się poczęło okrutny Strach y Szczere Nabozęnstwo tak my iako y Lutrzy. dał tedy Bog Wszechmogący ze Nienagle poczęło igrać. PasPam 66v.
  • – Wołaią Lutrzy Och Her Jesu Christ oni nasamego Syna a katolicy zas y Nasyna y Namatkę wołaią. PasPam 67.
  • – Zostaniesz Lutrem asz tu będzie piękna zony dobrać a Duszę stracić. PasPam 75v.
  • – Nawet y wceli gdzie mięszkał [Martin Luter] byłęm bosmy się kilka nas powiedzieli zes my Lutrowie y dla tego nas poufale wodzili. PasPam 77v.
  • – Niż czas sejmowy nastąpił, straszny exces stał się w Toruniu w dzień świętego Jakóba, gdzie podczas processyi student jezuicki zrzucił kapelusz z głowy lutrowi. Z téj okazyi rzucili się lutrzy na studentów, a wziąwszy jednego wrzucili do więzienia zbitego niemiłosiernie; wzajemnie studenci pojmali lutra i trzymali u siebie w classes. OtwFDziejeCzech 341.
  • – Kazał [elektor saski] lutra Raytaryi Złapać w Tyryngij [!] y na Zamek Wortburg, niedaleko Eisleben będący w Areszt y pod Zamknięcie wrzucić. IntrHist 217.
3.  przen.  »luteranizm«
  • – Rzekł senator ieden Niech Xsiąże IoMść porzuci Lutra, abędzie u nas krolem. Exarsit [zapałał gniewem] nate Słowa deklarując że by tego nieuczynił y dla Cesarstwa. PasPam 56v.
Informacje dodatkowe
Więcej na temat Marcina Lutra por. np. https://pl.wikipedia.org/wiki/Marcin_Luter

*LUTER II

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
liczba mnoga
D.   lutrów
Etymologia
niem. lafter
Znaczenia
»miara równa czterem łokciom, sążeń«
  • – W tym mieyscu tak iest morze przezroczyste że na Sto Lutrow [!] [...] wzgłąb obaczyć moze naymnieyszą rybkę y cokolwiek pływa. PasPam 65v.
Odsyłacze