ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L, SWil, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), Kn (?), T (?), SW (?)

Formy gramatyczne

lp	M.	m	cudowny
		ż	cudowna
	D.	m	cudownego
		ż	cudownej
	B.	ż	cudowną
		n	cudowne
	N.	m	cudownym
	Ms.	n	cudownym
lm	M.	nmos	cudowne
	D.		cudownych

Znaczenia

1. »będący wynikiem zjawiska nadzwyczajnego«

– Owoż sam macie drzewo to cudowne/ Ach znać ie dobrze po samym poyźrzeniu/ Iako dorodne y iako smukowne. TwarSDaf 79.
– Cudowną to Bog dał Narodowi naszemu Victoryią. A naybardziey ztey okazyiey Cudowną ze się y bronić Zapomnieli [sc. Turcy]. PasPam 246.
– Rzekł [Eliasz] Jey [wdowie], aby chleb upiekła mu mały, Przepowiedaiąc że iey będą trwały, Mąka z oliwą, że ich nie ubędzie [...] wdowa z tey nowiny Cudowney rada, ktora choć z krainy Bałwochwalnikow, na ulgę sie sili Proroka, co mu żydzi odmowili. Tak ten ochotny postępek tey wdowy, Znaczył Poganow w przyszłey Chrystusowey Wierze, a opak żydostwo niewierne. FontNLeszczHist 329.

2. »sprawiający cuda; mający charakter cudu«

– Y obyczáiem cudownym/ V wszech ludzi niepodobnym: Smierć nań pászczekę rozdárłá/ Iákoby go iuż pożárła. NowinyDymitra B.
– PORASZKA CVDOWNA VVOYSKA MOSKIEVVSKIEGO V STOLICE PO SCZĘSLIVVYM ODIECHANIV K. I. M. przez Zołnierzá támze będącego y ná rátunek od Krolá Iego Mośći poslánego otrzymána. HofmańPor A.
– 16 Martii wielką klęskę król polski miał w ludziach i splendorach przez pożar północny w Piotrowinie, gdzie cudowny jakiś ogień razem stodoły opanował tak, iż niepodobna była rzecz ratować się samym, nie tylko rzeczy bronić. ZawiszaPam 228.
– Tak iáko gdy zá Jozuego stánęło słońce y Xiężyc, gdy zá Ezechiasza dziesiącią liniami się cofnęło słońce: gdy przy męce Chrystusowey Xiężyca y słońca razem było zaćmienie, to ewenta lubo z istoty náturalne, przecież z okoliczności były cudowne. BystrzInfAstron N3.
– W Kościele tamecznym O. O. Augustynianinow [...] nazwanym CAPOCAVANA iest Krucyfix Cudowny. ChmielAteny II 28.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

cudowny obraz:

– Po południu znowu byliśmy w kościele i wzięliśmy od księdza superiora tamecznego [Feliksa Mierczyńskiego] benedykcyje przy obrazie cudownym Matki Boskiej. ChrapDiar II 434.
– Przyiechalismy tedy do Olszowki Ipso Die Festi Beatissimae Mariae Virginis [w samo święto Najświętszej Marii Pany] zazywszy Nabozenstwa u oBrazu Cudownego N.Pany. PasPam 221v-222.

3. »zachwycający; zadziwiający«

– Są y insze [sc. ryby] cudowne bardzo. PasPam 65.
– Bywało ięno stanąc spokoynie a poiazdami nierobic to się rozmaitego napatrzył Stworzęnia, rozmaitey gadziny y zwierzow morskich, Cudownych ryb. PasPam 65v.
– Zeszło się ludzi kupa y na koniach poziezdzało na owo tak cudowne Spectaculum. PasPam 189.
– Za pałacem fontanny misterne a prawie cudowne, wciąż wielkiego podworza, pierwsza we środku: atlas świat dźwigający, grota nad nim wielka. ZawiszaPam 93.
– W. Włádysław Bernárdyn wielki Dewot JEZUSA y MARYI, leży w Wárszawie cudowny u S. Anny. ChmielAteny II 416.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1623

Znaczenia

»jest zadziwiające«

– Iesli cud wielki/ odmiáná własna/ gdy człowiek z pomocą Bożą/ z źiemie niebem się sstáie; á coż odmienić drugiego/ iuż to cudownieysza: ábowiem sercá cudze nie są w mocy nászey. BirkOboz 60.
– To cudowna że kiedy mi zbudowano Chłodnik przed Namiotem, zbrzezowego Chrostu zaraz w ten że dzień począł sobie robić gniazdo Trznadel u samych drzwi mego Namiotu. PasPam 87v.
– A co iest naycudownieyszá to, że dawni Egipcyanie umieli kopać y w gorach kanáły, gdzie wodę z Nilu sprowadzali w czasie roźlaniá y powodźi, zkąd potym spuszczáli kolumny, Obeliski, Statuy, ná tratwach wielkich do miary ciężaru, áby ie do dolnego sprowadzić Egyptu. RolJabłJADziej 62.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CUDOWNY

CUDOWNA