Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

FORTUNA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), Kn (?), T (?)


Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   fortuna
D.   fortuny
B.   fortunę
N.   fortuną
Ms.   fortunie
liczba mnoga
M.   fortuny
D.   fortun
Etymologia
łac. fortuna
Znaczenia
1. »los, dola«
  • – Przyiechawszy zdrowo y w Fortunie pewnie dobrey, witali mię [rodzice] z takim niezmiernym płaczem ze do godziny utulic się nie mogli. PasPam 80.
  • – Za odmianą mieysca zwykła się tez mienic y fortuna. PasPam 101v.
  • – Iako człowiekiem tak y iego Fortuną Bog dysponuie. PasPam 150v.
  • – Nigdy nietrzeba człowiekowi desperowac Choc się nacię trochę za Marszczy Fortuna. PasPam 150v.
  • – Gdy Sama Panna z Iowiszem Łaskawym Rządy Roczne obeymie przy Pokoiu Prawym wszystkiego się Dobrego spodziewac potrzeba Zdrowia fortun pomyslnych y dostatku chleba. PasPam 272.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ślepa fortuna:
  • »ślepy los«
    • – Niewiedziałes to podobno Slepiu. Ze to Slepa Fortuna więcey moze nizli ty. PasPam 192v.
  • odmiana fortuny:
  • »zmiana losu«
    • – Sami więzniowie Szwedzcy przyznawali to że cale odmianę fortuny widzą. PasPam 73.
2. »dobry los, szczęście, pomyślność, powodzenie«
  • – O Boze dobry Boze nasz Łaskawy Niepoięte są czynow Twoich sprawy Dzwigniesz kogo chcesz kogo chcesz ponizysz Umkniesz fortuny gdzie raczysz przyblizysz. PasPam 109v.
  • – Tak to u mnie fortuna była iakas chwytliwa, gorąca. PasPam 221.
  • – Była ochota [...] taka ze duszkoz by było y ptakiem iako nay prędzey przeleciec. A znak to iuz był przyszłey Fortuny. PasPam 259v.
3. »bogactwa, majątek, zwłaszcza majątek ziemski, dobra«
  • – Niemoze bydz inaczey tylko uczynić bo mi przecię zal było rzucac nietak daleko fortunę iako affekt taki ktoremu opodobny trudno. PasPam 73v.
  • – Mię takie ogarneły kłopoty z ktorych ledwiem wybrnął y postaremu z wielkim fortuny moiey uszcze[r]bkiem. PasPam 88.
  • – Byłęm Zołnierzęm non per intervalla [nie z przerwami] ale Continue [ciągle] Słuząc przesłuzyłęm Florem Aetatis Cum dispendio [kwiat wieku z utratą] zdrowia y Fortun Mąm Swiadki Cicatrices [blizny]. PasPam 284.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Lepszá záwsze iest Niska z Cnotą chata. Niż Wysoki z Fortuną Pałac. LubSŁapAdw 107.
Podhasła

FORTUNA

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
 mit.  nazwa własna »w starożytnym Rzymie: bogini losu«