Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

LUTNIA

rzecz.
ż
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   lutnia
D.   lutnie
  lutniej
  lutni
B.   lutnią
  lutnię
N.   lutnią
Ms.   lutni
W.   lutni
  lutnio
liczba mnoga
M.   lutnie
D.   luten ||   luteń
B.   lutnie
N.   lutniami
Ms.   lutniach
Etymologia
niem. Lüte
Znaczenia
1.  muz.  »strunowy instrument muzyczny o gruszkowatym kształcie i wypukłym dnie; jego wizerunek«
  • – Wstańże Polska ERATO w iásnozłotym włosie/ Już twe strony roskoszne w iednostáynym głosie Nástroy z Hárfą Psálmistow/ głosow niebieskich/ Wedle Bozkiey muzyki/ y Luteń Anyelskich. JurkLut A 3v.
  • – Że tákie Capreolle będzie wypráwiáłá/ Jákie iey kolwiek skoczna Lutnia będzie gráłá. Ale niźli się oná rozbestwi/ Pánowie Co kto umie dokázuy/ niech Amphionowie Swoyskiego co zákrzykną: Lipkę dla początku Fortunnego mi zágray moy kochány gądku. MorszHRozkosz C.
  • – Pompeius on wielki do miasta Rzymskiego Gdy zwycięsca przyiezdzał z narodu czudzego Senat y tez pospolstwo k niemu wybiegało Sczesliwego zwyciestwa iemu zwiastowało Tą musiką uciesną pandory wdziecznemi Tubami y lutniami piosnki rozlicznemi. KodKon 54.
  • – Th: Nasłuchaią się wdziecznych Cytri luten grania Ph: A moie zasz pisczenia trąbienia trzaskania. KodKon 104.
  • – Weźmi lutnią/ obchodź miásto, o nierządnico w zápomnienie podána! graj dobrze/ długo śpiewaj/ ábyś ná pámięć przyszłá. BG Iz 23, 16.
  • – Ocuć się chwało mojá! ocuć się lutnio i hárfo/ gdy ná świtániu powstawam. BG Ps 57, 9.
  • – Ocućże się lutnio y hárfo/ gdy ná świtániu powstawam. BG Ps 108, 3.
  • – Goździki v Lutnié/ etc. kołki. Collabi, Caelio R. è Graeco. [...]. Kn 206.
  • Lutnia/ Chelys [...] Testudo [...] Caua testudo [...] Lutenká. [...] vide Skrzypicé. [...] Fides [...]. Kn 375.
  • – Głuchy niechay zembami scisnie kołek u lutni albo u kobzy albo u skrzypiec gdy graią tedy melodią usłyszy choc nie uszyma. GrodzPrzes 122b.
  • – Apollo, gdy ieszcze murowaną swoią lutnią, albo skrzypce, ná onym murze pospolicie kłádał. OvOtwWPrzem 247.
  • – Chciałbym [...] żeby na lutni recreationis hora uczył się [Jaś] aplikatury albo tablatury do lutni zażywając francuskiej, o niemieckiej nie myślić. ŁugowPodr 266.
  • Lutnia/ Chelis, cithara, barbitus & on [barbiton]. Citara. SzyrDict 159.
  • – Do czytelnika. Lutniąś wziął w rękę, która-ć w różne tony Zagra, jako jej każą różne strony. Najdziesz tu chorał zwyczajny i czasem Niżej od inszych odezwie-ć się basem, I ekstrawagant wmiesza się. MorszAUtwKuk 4.
  • – Ale też podczas tonem niemierzianem Ozwie się kwintą i krzyknie sopranem. A że choć struny różne głosy mają, Na jednej lutni wszystkie pieśni grają. Obierz-że sobie to, co ku twej myśli, A co-ć się nie zda, miń albo przekréśli. MorszAUtwKuk 4.
  • – Dokąd się, moja lutni, napierasz skwapliwie? Chcesz na świat [...] Ach, nie wiesz, czego-ć się chce! Różne w ludziach smaki [...] Jeden, co lepiej pisze, znajdzie w tobie siła, Co by cierpliwsza głowa jeszcze przekreśliła [...] Inszy, choć z hipokreńskiej nie pił nigdy bani, Żeby się coś zdał, czego nie umie, pogani. MorszAUtwKuk 6.
  • – Grano tedy zawsze wdrugim pokoiu natey muzyce cichey iako to na Lutniach Cythrach Theorby y tam innych etc. PasPam 67v-68.
  • – Weźmicie Psalm/ przydaicie Bęben y wdzięczną Harfę z Lutnią. KancPol 4 nlb.
  • – Ozwij się lutni [...] Rzuć teraz owe Pienia światowe, Puść krotofile, Jakieś w tym czasie, Przy allaspasie Śpiewała mile. KochChrysTur 3.
  • – U Rybałtowey łożnice/ wiszą Lutnie y Skrzypice/ Co nimi cieszy Dziewice. A u chłopowey łożnice/ wiszą czepy y kłoniće/ Co nimi wzbiera żenice. NowSow 38 nlb.
  • – Drudzy w łapach pałasze i dobyte kordy Trzymają, a herbowni stroją klawikordy Albo w lutnie brzękają, góry noszą trzeci Herbowi ich kołyszą i piastują dzieci [...]. PotPoczKuk III 472.
  • – Na głos lutniej bez wapna, bez piasku, bez wody Bez abrysu, pod cerkiel i sznur według mody Kamienie siew z drobnemi wielkie pozraztały - Takie fortecą przez wiek nietysiączny stały, Właśnie jakby z rękami mularskiemi głowa Koło nich pracowała indzieniorowa. KorczWiz 11.
  • – Bo choć lutnia czasem Pałzuje[s], ow po izbie chodzi hallaspasem, To przeciwko otwarte z kryształu kwatery Wyświadczają, iż affekt ma u Damy szczery, W ktorych się ona często strojno przesuszała I słoneczny blask swoim blaskiem odbijała. KorczWiz 17.
  • – Wziąwszy lutnią z bębenkiem do ręki Wesoło skaczą ná muzyczne dźwięki. ChrośJob 76.
  • LUTNIA lub SKRZYPCE z urwaną iedną stroną cum Lemmate, Nil reliquae, si me deficit una fides. Inny dał Lemma: Dissona si disorepet una. Tak choć są Cnoty y uczynki, zła przed BOGIEM konsonancya bez Wiary, iák Instrument bez strony. ChmielAteny1755 I 1192.
  • – STRONA ná Lutni wyciągniona z napisem: Plus torta, plus Musica Jest to na grube animusze, ktore tylko bite dobre, y na Katolikow pod biczem Bożym ustawicznym, dobrych. ChmielAteny1755 I 1192.
  • Lutnia. Laute. le lut un instrument de Musique à cordes. T III 769.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • struna do lutni:
    • Stróná do lutniey/ skrzypic.[...] drótowa stróná [...]. Kn 1076.
  • stroić lutnię:
    • Stroię lutnię/ hárfę [...] Intendo testudinem numerose: Intendo neruos modulate: contendo fides ad concentum. Kn 1075.
Przenośnie
  • Druga Zagadka. Lutniom [!] iest, ktorą Zydzi dobrze wystroili, Przy mnie Adam Abraham w gorę podskoczyli. Znaczy Chrystusa Paná od Zydow Ukrzyżowanego.ChmielAteny1755 I 1201
2. »tytuł utworu literackiego«
  • Lutnia na wesele Naiśnieyszego y Niezwyciężonego monarchy Zygmunta III Polskiego y Swedckiego Króla, Wielkiego Litewskiego Książęcia, Ruskiego, Pruskiego, Mazowieckiego, Zmudzkiego, Inflantskiego etc. etc. JurkLut 1 nlb.
  • LUTNIA JEGOMOŚCI PANA ANDRZEJA Z RACIBORSKA MORSZTYNA REFERENDARZA WIELKIEGO KORONNEGO ETC. POSŁANA PO KOLĘDZIE JEGOMOŚCI PANU ŁUKASZOWI ZE BNINA OPALIŃSKIEMU MARSZAŁKOWI NADWORNEMU KORONNEMU ETC. ETC. ANNO DOMINI 1661. MorszAUtwKuk 3.
Odsyłacze
Informacje dodatkowe
Przymiotnik lutniowy w polszczyźnie barokowej oznaczał 'lutowy'.