Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BAJKA I

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII, XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba mnoga
M.   bajka
  bajki
D.   bajki
  bajków ||   bajek
C.   bajce
  bajkom
B.   bajkę
  bajki
N.   bajką
  bajkami
Ms.   bajkach
Znaczenia
1. »zmyślona historia, wytwór fantazji«
  • – Przydzie czás/ kiedy słupy Alcydowe Baykámi będą miedzy żeglarzámi. TasKochGoff 385.
  • Bayká/ powiéść zmyślona o czym/ baśn. Fabula [...] Fabella [...] Neniae aniles [...] Fabularis historia [...] Fabulositas [...] Apologus [...] Mythistoria [...]. Kn 18.
  • – Stárzy zmyślili byli báykę/ iż zgromádziwszy się na Capitolium Rzymskie wszyscy bogowie Pogáńscy/ zápomnieli zásiadáiąc mieyscá zostáwić Iowiszowi. StarKaz II, 394.
  • – Tą sztuką [zalepiając uszy woskiem] uszedł [Ulises] onego niebespieczenstwa odSyren, oSyrenach baika, ale to były na tey wyspie białegłowy nierządne. PotPrzyp 7v.
  • – Mideyskie ręce do czego się ściągnęły wemgnieniu oká w-złoto obrácáły, w-szákże báyki báykami. Muzom się to tylko [...] przyśniło. PisMów II 238.
  • – Ieśli prawdziwy Był proceder, Bogámi nie są, ktorych dziwy Takie są opisáne; ieśli záś powieści Allegoryczne, tedy są te baiek wieści. DamKuligKról 207.
  • – Drudzy twierdzą, ále to bayką się wydawa, Ze dla mordu świętego, Krzyż im, Stánisłáwá, Wyięto ze Sreniáwy, za ktorąsz przyczyną, Wziąwszy iey Krzyż nazwano Sreniawę Drużyną? PotPocz 75.
  • Fabulae aniles. Cic. NAZYWAJĄ przysłowiem Bayki o bocianie powieści zmyślone na uciechę dla bawienia dzieci. DanKolaDyk I, 308.
  • – Baykać to wprawdzie [o ks. Adolfie], wymyślna fabuła, Ale możemy nábráć z niey pożytku. DrużZbiór 299.
  • – Coż to wżdy zá przemienienie? z dusze trup/ z piekłá grob? podobnego nie naydziesz u sámego Owidiuszá/ ktory tych baiek wiele náplotł. BirkNiedz 134.
  • – Poyźrzał Ambroży ś. ná drugą baykę/ ktora wspomina Herkulesá zábiiaiącego Hidrę ogniem. BirkRus E2.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dziecinne bajki (sz. zm.):
    • – Mydło w oczy dla Boga y dziecinne bayki Więc na onę chorągiew na zszywa kitayki. PotWoj 57.
    • CONTE [...] Bayki dziecinne. DanKolaDyk I, 356.
  • bajki gliniańskie:
    • – Wzdyć to ustawicznie wspomináią owe bayki Gliniańskie, o ktorych żaden Historyk ani domowy, áni postronny nie wspomina. ZałAKazSwada 3. .
2. »gatunek literacki«
  • – Pisze Laertius o Ezopie Philozophie/ co iego bayki mądrze bárzo nápisane czytywamy. StarKaz II, 405.
  • – Mysliłem coby pisac pod te czasy w Połscze Historią czy Rymy czy co do zabawy Czy Sielanki czy fraszki czyli sowirz[al]stwo Albertusow czy Bayki czy tesz Oracie Czyli mowy pogrzebne czy gratulacije. OpalKSat 2.
  • – Nie duma więcey słowik iesli wierzyc bayce Nie skarzy na czystości swoiey winowayce. PotWoj 40.
  • – Greccy pisárze [...] Poetowie y Krásomowcy/ gdy co z báiek swych nápisáć chcą/ Muzy iákiey wzywáią/ nie Bogá. BirkRus D2v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • poetycka (poetyczna) bajka (sz. zm.):
    • – Baią Poetowie Był tez krol z Krolową bo wszytkie baiki Poetickie maią w sobie prawdę zakrytą płaszczem rzeczy wymyslonych. PotPrzyp 5.
    • Bayká to Poetycka, ale w sámey rzeczy, Prometheusz, ile mogł rozum poiąć człeczy, Od świtu ná Kaukázie siedząc áż do mroku, Vpátrował Płánetow, przymioty w obłoku. PotPrzyp 10.
    • – Ztąd Poétyczná urosła bayka, że Xerxes morze wziął w kaydány, y kiymi dał morzu. ChmielAteny II 581.
3. »kłamstwo, nieprawda; zwykle w lm: pogłoski, plotki«
  • – Dáleko ieszcze większe są báiki owe co powiáda/ ze Jezuici cukrámi/ y obietnicámi málowánia po śmierci z płomieńmi około głowy/ do siebie młodŸ ciągną. SzemGrat 10.
  • – Plotká/ [...] v. Bayká/ bayki. Kn 713.
  • – Plotki/ bayki. Plotki to są. KnAd 860.
  • – Ná żadnym nie wspieráją się [zarzuty o występki], tylko przekupionych świádkow, iáwney potwarzy, zmyślonych głupie oraz y złośliwie baiek fundamencie. LubJMan 52.
  • – Doktorowie kłamstwá, náplotą na drugich, baiek náopowiádáią, to tákich zágádniesz, gęmbę im záwrzesz, pokażesz że nieumieią się spráwić [...] przedcię oni nie przestáną mowić. MłodzKaz II, 126.
  • – Coż mowić, gdy się zejdą ciotuchny, dewotki, Siostry, kmoszki, jakież tam bajki, jakie plotki, Co było, co nie było, bezecne niewiasty Prawiący wywracają domy, trzęsą miasty. PotFraszBrück II 207.
  • – Myślałem sobie nie raz, co też Krol mowi na takie pogłoski y bayki? iako to iuż nie raz mu się obiiało o uszy. KonSRoz 23.
  • CONTE [...] BAYKI plotki znaczy złe gadanie o kim, wieści o kim rozsiane z iego krzywdą. DanKolaDyk I, 356.
  • Il n’avoit point encor débité ces soittises [...] Ieszcze tych swoich baykow niebył rozsiał. DanKolaDyk I, 414.
  • – Z czyich ust pierwsza wyszła o mym stanie bayka? Czy mnie ktora pieskliwa ogłosiła czayka. DrużZbiór 33.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bajki babskie (sz. zm.):
    • – Ládáiákich y bábskich báiek chroń się. KalCuda 138.
    • – Do tego baykom babskim rzecz podobna co zá naturę konstellacyom [genetliakowie = astrologowie] przywłaszczaią. BystrzInfAstrol 14 nlb..
  • bajki szalbierskie:
    • – Car zatrzymuje Kałmyków, żeby nie szli do nas [...] rozgniewani, że im starszego zabito pod Umaniem i na Wołyniu pochowano, chcąc iść dla odzyskania tego ciała i zemszczenia się śmierci jego; jakie to bajki szalbierskie. ChrapDiar II 188.
  • szczera bajka (sz. zm.):
    • – Szczyry to wymysł, szczyra mowią bajka, Młodym chłopiętom rznąć dla głosu jajka; Owszem, że opak i przeciw naturze. Każdy to w koniu obaczy i kurze. PotFraszBrück II 367.
  • wierutna bajka:
    • – Zeby zaś iekieś Dyploma Krolowi przywiozł, choćby to honorowi iego nie szkodziło bynaymniey, ale to wierutna bayka. KonSRoz 15.
4.  ekspr.w lm  »nieakceptowane poglądy religijne«
  • – Dziwuię się wąm iednák bárdzo/ zeście od Heretikow/ y od złych kátolikow/ tych wyżey pomienionych baiek y potwárzy iáko Oręża iakiego nápożyczyli. SzemGrat 49.
  • – Gdy weyrze w Pawła swietego mowy y starych Doctorow Cos tam inszego bacze nie bayki, nie zarty. OpalKSat 110.
  • – Weźmiesz Pogańskie szpárgały, Alkorány Tureckie, o iák wiele w nich błędow, baiek. MłodzKaz II, 366.
5. »rzecz małej wagi, drobnostka a. coś robionego dla zabawy, rozrywki«
  • – Insze rzeczy, co na KJM kładą, własne bajki i dziecińskie sprawy, a w tych rzeczach authenthiceby trzeba dowodzić, a nie słowy, przeciwko KJMci, jak z strony praktyk. JazStadListyCz II 175.
  • – Frászká vide Báyki. Kn 180. Całemu światu bajką-śmy się stali. LubSTobPol 77.
  • – [Deidamia do Achillesa:] Ia dziecinnego Bayką iedną stawszy się kochánia twoiego, Lub podłym niewolnicom powiádána będę; Lubo wszelkiey u ciebie pámiątki pozbędę. ClaudUstHist 150.
  • – Iáko w kágáńcu Wodzona Niedzwiedzicá ludzkimeś się stáłá Pośmiewiskiem y bayką. TwarSPas 42.
  • – MINUTIES [...] DROBIAZGI fraszki bayki mała rzecz. DanKolaDyk II, 267.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • babskie bajki (sz. zm.):
    • – Dla tego y ty Práwosł: Czytel: zákochay się w teyże/ ládáiákich y bábskich báiek chroń się; czwicz śiebie sámego w spráwiedliwośći/ y z tych białychgłow wzor dobry bierz sobie/ ktore pobożnośći swoiey świádká świętego widźieć godnemi się sstały/ [...] KalCuda 138.
Użycia metajęzykowe
  • - Beczká beczek, bayka baiek, száblá szábel. WojnaInst 38
Podhasła

BAJKI

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1640-1684
Znaczenia
nazwa geograficzna - nazwa miejscowości
  • – Wyiechałem zkorytnicy nazaIurszt [!] Stanołem VI[ego]Msci Pana Haraburdy Szwagra Mego WBaykach gdziom dwa noclegi odprawiwszy wdalszą drogę Wyiechał. PoczOdlPam 112.

BAJKA II

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII, XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bajka
Znaczenia
»ten, kto opowiada bajki«
  • – Báiá/ bayká/ [...] Fabulator [...]. Kn 12.

*BAJKA III

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil, SJP


Najwcześniejsze poświadczenie: 1601-1650
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
D.   bajki
Znaczenia
»gruba tkanina wełniana, baja«
  • – I szlak sie u nich zejdzie i wąziuchne krajki Aksamit adamaszek i sztuczki kitajki, Od podszywki bajki. [pieśń o krawcach]. WychWieś 16.