– Hrabstwo Namurskie, całe należy do Austryi. SzybAtlas 67.

– Teraźnieysze drog wymiary, tak Europeyskie iako Azyatyckie, rozmaite są z swoiemi rożnemi nazwiskami, z ktorych znakomitsze z swoim wymiarem i terminem, porządkiem Abecadła przyłączam. SzybAtlas 286.

– P. Znayduiąż się y Gory y Kapy, czyli gory nad morzem w Ameryce? O. Znajduią się, naywyższe ze wszystkich w całym świecie są Anders albo Kordillers, ktore dzielą Peru od Amazonii. SzybAtlas 249.

– ARABOWIE rachuią przez mile: wchodzi w ieden gradus mil Arabskich 56. SzybAtlas 286.

– Jakie są granice Europy? O. Europa ma na wschod: A. Azyą, od ktorey dwoma rzekami Oby y Wolgą rozgranicza się, ma morze czarne. B. Na Zachod oblewa ią Morze Atlantyckie czyli Morze Zachodnie. C. Na Połnoc ma Morze Lodowate. D. Morze Białe. 25 KARTA II. E. Morze Połnocne. F. Na Południe Morze Wsrzodziemne G. SzybAtlas 24-25.

– Ten podział na rozmaitych nazwiskach zasadza się: iako to, pod znaczkiem a. Nazywa się: Ocean Zachodni, albo Morze Atlantyckie, rozciąga się na zachod Europy y Afryki [...]. SzybAtlas 18.

– Ktore są granice Hiszpanii? O. Te: Na Wschod Hiszpania ma A. Francyą y B. Morze Wsrzodziemne. BB. Na Południe część Morza Wsrzodziemnego. C. Nie daleko Ciaśniny morskiey Gibraltar, iako y samę też Ciaśninę de Gibraltar, y CC. Część Morza Hiszpańskiego. D. Na Zachod Krolestwo Portugalskie y E. Morze Hiszpańskie czyli część Oceanu Atlantyckiego. F. Na Połnoc Morze Biskaii. SzybAtlas 35-36.

– Gwadalkwiwir wypada z gor, ktore są na południe Nowey Kastylii, dzieli Andaluzyą na dwie części prawie rowne, y wpada w Ocean Atlantycki. SzybAtlas 33.

– Do tych czas w Języku naszym Polskim nie miały dzieci tey łatwości, aby razem z opisaniem Kraiow mieli iakieś wyobrażenie pozycyi ich: ta Książeczka będzie dla nich arcy wygodna, bo ią przy sobie maiąc, mogą się obeyść bez dużych Atlasow ktore doskonalszemu niż dziecinnemu służą bardziey wiekowi [...]. SzybAtlas 6.

– Atlas Dziecinny, czyli nowy sposob, krotki, łatwy y do nauczenia Dzieci Geografii naydoświadczenszy wraz z przyłączonemi SzybAtlas 315.

– Zydzi nie tylko mieszkać, ale ani się w mieście [Gdańsku] pokazać mogą, co y inne miasta Pruskie przestrzegaią. Pod czas Jarmarku Wiel. handel im pozwolony, innych czasow chyba za biletem Urzędu Burgrabskiego, ktoremu się opłacaią, wniść do miasta nie mogą. SzybAtlas 151.

– Wiek albowiem życia ludzkiego słaby y krotki, nie iest proporcyonalny mnogości y rozmaitości pomnażaiących się sztuk; iako mdły żołądek obciążony wielością potraw, ani ie strawić, ani w dobrą krew obrocić potrafi: tak człowiek chcący naturalne rozumowi swemu sprawić ukontentowanie, nie, gdy się do nabycia rozmaitych rzuci umieiętności, pierwey przy uczeniu się ich, siły starga y życie zakończy, niż upragnioney z rożnych wiadomości pociechy, albo iakiego pożytku dostąpi. SzybAtlas 2.

– P[ytanie]. Czyli ieszcze iaki inny gatunek Kart znayduie się? O[dpowiedź]. Znayduią się Karty Morskie, y Hydrograficzne ktore Morza, Jeziora, y bieg rozmaitych rzek wyrażaią. SzybAtlas 6.

– P[ytanie]. Co to iest Karta Szczegulna? O[dpowiedź]. Jest ta ktora wyraża albo iakie Państwo, albo Krolestwo, albo Rzeczpospolitą, iako są wszystkie inne w tey Książce położone Karty rozmaitych Kraiow: nazywaią się inaczey Chorograficzne. SzybAtlas 5.

– P[ytanie]. Jakie są granice Wielkiey Brytannii, y iaka iey iest długość y szerokość? O[dpowiedź]. Dwie te wielkie wyspy na Wschod są oblane [...] Morzem Połnocnym. Na Południe [...] Morzem nazwanym la Manche y ma ciasninę morską Kale. SzybAtlas 85.

– Ciasnina albo Przesmyk nazywa się to mieysce, ktorędy iakoby ciasnemi drzwiami Morze do morza przechodzi, tak naprzykład Gibraltar, Sund, etc. SzybAtlas 26.

– Morza Europeyskie nazywaią się te, ktore oblewaią Kraie Europy wokoło. Są zaś te: Naprzod obszerne Morza o ktorycheśmy zwyż mowili: potem pomnieysze morza, odnogi iego, y ciaśniny morskie [...]. SzybAtlas 25.

– MERYDIAN, czyli Cyrkuł Południowy ieden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit y Nadyr, dzieli swiat na dwie części rowne, iedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. SzybAtlas 258.

– Miasto Stołeczne pod num. II. Łuck, po łacinie Luceoria; przyozdobione Zamkiem y dwoiaką Katedrą, iedną Ritûs-Latini, a drugą Ritûs-Graeci Uniti, leży nad Styrem rzeką, ma Kościołow kilkanaście pięknych, przytym liczne są dworki Szlacheckie: mnostwo iednak żydow y Karaimow przewyższa. SzybAtlas 181.

– Daymy to iż na boku tey szklaney bani, na linii ktora się nazywa Aequatorem, iest dziureczka przy liczbie czyli gradusie 90 albo 270 patrz pilno przez tę dziurkę, a wprzod stronę bani od oka papierem okryi: zobaczysz drugą stronę podobiusieńką do iedney wyrysowaney połowy świata, to iest, do Hemispherium A. B. P. SzybAtlas 4.

– Daymy to iż na boku tey szklaney bani, na linii ktora się nazywa Aequatorem, iest dziureczka przy liczbie czyli gradusie 90 albo 270 patrz pilno przez tę dziurkę, a wprzod stronę bani od oka papierem okryi: zobaczysz drugą stronę podobiusieńką do iedney wyrysowaney połowy świata, to iest, do Hemispherium A. B. P. SzybAtlas 4.

– P[ytanie]. Na co się ieszcze zdadzą Cyrkuły w około Biegunow albo Polarne y Tropici? O[dpowiedź]. Na to, aby dzieląc Kulę Ziemną na pięć części, pokazywały nam w każdey częśći rozmaity gatunek powietrza, co się pospolicie u Geografow nazywa Zona albo Clima . SzybAtlas 15.

– P[ytanie]. Ktory iest kształt rządzenia naylepszy? O[dpowiedź]. To pytanie nie tak do Geografii, iako do Polityki należy, y ta kwestya przytrudna iest do wyłuszczenia. SzybAtlas 21.

– Pytanie. Co to iest Geografia? Odpowiedź. Jest opisanie Matematyczne, Fizyczne, y Polityczne całej Ziemi. SzybAtlas 3.

– [tytuł] ATLAS DZIECINNY CZYLI NOWY SPOSOB DO NAUCZENIA DZIECI GEOGRAFII, KROTKI, ŁATWY, Y NAYDOSKONALSZY PRZEZ PRZYŁĄCZONE NOWEY INWENCYI. SzybAtlas 1.

– Wymiar Geograficzny, iest to ta miara ktorey albo przedtym, albo teraźnieyszemi czasy zażywaią dla zmiarkowania y wiedzenia odległości mieysca. Wymiar geograficzny zawsze się bierze wprost nie zważaiąc na żadne przeszkody y tamy, prostą mimo gory, wody, bagna y inne mieysca niedostępne linią biorąc od miasta do miasta, od granicy do granicy. Pospolicie iednak kręto drogi idą, y nie zgadzają się z wymiarem Geograficznym iako krotszym i prostszym. SzybAtlas 285.

– P[ytanie]. Oprocz Matematycznego, czyli iest naturalny iaki całey Kuli Ziemney podział? O[dpowiedź]. Jest, a ten właściwie nazywa się podziałem Ziemiopisnym, czyli Geograficznym. Dzieli on całą Kulę Ziemi, na Ziemię y wody. SzybAtlas 17.

– Dwa Powiaty w Kaszubach pod Literą L. Lemburski y B. Bytowski hołdowniczym prawem od Roku 1657. trzyma Krol Pruski. SzybAtlas 152.

– Przez Pacta Welawskie Fryderyk Wilhelm R. 1657. wy­ mogł na Polakach, że z Lenności Prusy Xiążęce wyięli, y to tylko sobie warowali, aby po wygasłey Familii płeci męskiey wspomnionego Xiążęcia, Prusy znowu wrociły się do Hołdu Krolow y Rzeplitey Polskiey, ktora na ow czas będzie powinna hołdowniczym prawem oddać ie Margrabiom de Culmbach y Anszpach w Frankonii swoie Margrabstwa dzierżącym: w Roku 1701. SzybAtlas 109.

– Miasto Stołeczne pod literą x. Zytomierz, całe prawie drewniane oprocz Kościołow kilka murowanych: tu iest Katedra Biskupstwa Kijowskiego Ritûs Latini. 3tio. Dzieli się na trzy Powiaty: Kijowski, Zytomirski, y Owrocki, Starostwa Grodowe: Zytomirskie, y Owrockie. Niegrodowe, Białocerkiewskie, Bohusławskie, Czehryńskie, Czerkaskie , Kaniowskie, Korsuńskie, Trechtymirowskie, etc. SzybAtlas 187.

– Szwaycarowie w swoim związku czynią Rzeczpospolitę potężną, rownaiącą się w siłach,innym w Europie znacznieyszym Rzeczompospolitym: ta się zaś składa z trzynastu Powiatow nazwanych Kantony, ktore prawie tyleż są Rzeczamipospolitemi udzielnemi, w rządach iedna od drugiej niedependuiącemi; ale gdzie zachodzi interes ściągaiący się do całości, obrony, y wolności wszystkich, wtedy wszyscy wziąwszy się za ręce, y podatkami, y żołnierzam, y prowiantami ratuią swoię oyczyznę, y staią się w ten czas iednym y nierozdzielnym ciałem Rzeczypospolitey. SzybAtlas 54.

– P[ytanie]. Jaka iest długość y szerokość Krolestwa Hiszpańskiego? O[dpowiedź]. Jego długość począwszy od Kapo Kreuze [...] aż do Kapu Finisterre [...] to iest od Wschodu do Zachodu wynosi około sto trzydzieści mil niemieckich. SzybAtlas 36.

– Gory nadmorskie albo Kapy znakomitsze są te. Kap. Kantyn. Kap-Blanc, czyli biały. Kap- Verd, czyli zielony. Kap Palmas. Kap o trzech wierzchołkach Kap Czarny. Kap dobrey nadziei. SzybAtlas 241.

– Miasto Stołeczne [...] Łuck, po łacinie Luceoria; przyozdobione Zamkiem y dwoiaką Katedrą, iedną Ritûs-Latini, a drugą Ritûs-Graeci Uniti, leży nad Styrem rzeką, ma Kościołow kilkanaście pięknych, przytym liczne są dworki Szlacheckie: mnostwo iednak żydow y Karaimow przewyższa. SzybAtlas 181.

– Ten Kamieniec Podolski iest Forteca y obrona Polski od Turkow, między wielkiemi y niedostępnemi skałami położone. Mahomet IV. Sułtan Turecki w Roku 1672. tę Fortecę mocą wziął, ktora w ręku Tureckich aż do Roku 1699. zostawała, y dopiero przez Traktat Karłowiecki, gdy wieczny pokoy między Polską y Turkami stanął, oddany był. SzybAtlas 183.

– Wisła zaczyna się w Sląsku D. płynie wzdłuż Polski, około Krakowa, Sandomirza, Kazimierza, Warszawy, Torunia, a pod Gdańskiem dzieli się na dwa koryta, iednym do Gdańska, drugim do Assy, to iest, Frisch-Hass Odnogi morskiey udaie się. Mieysce gdzie się przedziela zowią głową SzybAtlas 117.

– P[ytanie]. Co to iest Odnoga, y co to iest Ciasnina morska, albo Przesmyk, o ktorych dopiero namieniłeś? O[dpowiedź]. Odnoga Morska nazywa się tam, gdzie morze wchodzi iak korytem w Kray, ktory go ze wszech stron otacza oprocz tey tylko ktorą weń wpływa, tak iak widzisz Odnogę Wenecką, y inne. Ciasnina albo Przesmyk nazywa się to mieysce, ktorędy iakoby ciasnemi drzwiami Morze do morza przechodzi, tak naprzykład Gibraltar, Sund, etc. SzybAtlas 26.

– TROPIKI są Cyrkuły mnieysze, ieden Raka, tak nazwany, bo przez ten znak przechodzi; r. s. a drugi Tropik Koziorożca, bo przez znak Koziorożca ciągnie się: obydwa od Equatora oddalaią się na 23 gradusow y 29 minut [...]. SzybAtlas 259.

– Ma za Herb Pogonią w błękitnym kolorze w polu czerwonym. Senatorow Krzesłowych dwoch, Woiewodę y Kasztelana Brzeskich Litewskich. SzybAtlas 209.

– Ma tedy to Xięstwo trzech Senatorow Krzesłowych: Biskupa, Starostę, y Kasztelana Zmudzkich. SzybAtlas 202.

– Cyrkuł WYZSZEGO RENU zamyka w sobie: q. Landgrasstwo Alsacyi, ktore teraz należy do Krola Francuskiego. r. Landgrasstwo Hesseńskie. SzybAtlas 47.

– Landgrawiat Hessyi cały prawie iest Kalwiński, w ktorym oraz y innych Sekt, y rożnych co do Religii opinii ludzi, iest stek: Żydow tamże mnostwo znayduie się. SzybAtlas 44.

– Gaulowie mierzyli Leukami Lieue, co zawierało 1500 krokow: Krok Geometryczny czyni 5 krokow Krolewskich, Pedes Regios. SzybAtlas 286.

– Ludność tego Kraiu nie korresponduie rozległey iego obszerności: ale to nie o wszystkich Prowincyach ma się rozumieć. SzybAtlas 102.

– Wiele mu ozdob przybyło za teraźnieyszego Krola, iako to: Mennica do bicia monety złotey, srebrney, y miedzianey. Ludwisarnia, gdzie Armaty y mozdzierze odlewaią Szkoła publiczna Rycerska dla Kadetow w Pałacu Kazimierzowskim. SzybAtlas 134.

– Lunacye czyli odmiany miesiąca iako to: Now, pierwsza Quadra, Pełnia, y ostatnia Quadra tak się rozumieć maią. SzybAtlas 271.

– Starostwa Grodowe są te: Drohickie, Mielnickie y Brańskie w Ziemi Bielskiey. Niegrodowe są te: Bielskie, Knyszyńskie, Augustowskie, Narewskie, Reygrodzkie, Kleszczelowskie, Łosickie. SzybAtlas 1772.

– Może albowiem to bydź, że ta gwiazda ktora się nam zdaie maleńka, w samey rzeczy iest wielka: y że ta małość nie zkąd inąd pochodzi tylko z niezmierney od ziemi odległości, o ktorey iako y o wielkości w sobie samych gwiazd nic dotąd pewnego nie mamy. SzybAtlas 267.

– Wszystko to ile szczupłość Mapki pozwoliła, referuie się do położonych znaczkow liczbą albo literami wyrażaiących się na karcie Krolestwa Polskiego, y Krolestwa Pruskiego, gdzie wyraźniey Prusy Polskie są wytknięte. SzybAtlas 6.

– Niegrodowe Starostwa w Wileńskim: Bystrzyckie, Inturskie, Kiernowskie, Meyszagolskie, Ławaryskie, Trokinowskie, Rakanciskie etc. w Powiecie Oszmiańskim: Dawgieliskie, Dudzkie, Dziewieniskie, Hubskie, Jakuńskie, Krewskie; Lipniskie należy do Artyleryi Wielkiego Xięstwa Litewskiego; Markowskie, Miadziołskie, Trabskie, Wileyskie, Pokretońskie, etc. SzybAtlas 197.

– Brać się zaś powinien wymiar długosci od pierwszey Południowey linii; ktora na Mappie znaczy się literami: r. s. t. u. wciąż idąc ku prawey ręce, to iest ku Wschodowi, aż poki do teyże samey nie przyidziesz linii z kądeś wyszedł, to iest do pierwszego Merydiana. SzybAtlas 14.

– Starostwa Grodowe: Trockie należy do Woiewody, Grodzińskie, Kowieńskie, y Upitskie. Niegrodowe: w Trockim: Daugowskie, Przełayskie, Łozdzieyskie, Mereckie, Metelskie, Niemonoyskie, Oniskie, Olkienickie, Sumiliskie, Simneńskie, Zosielskie, Zyzmorskie etc. SzybAtlas 198.

– Za panowania albowiem Augusta II. stanęła między Stolicą Apostolską y Dworem Warszawskim, za kooperacyą Jana Tar­ła Woiewody Sandomirskiego ugoda, przez ktorą pozwolono Krolowi dwanaście Opactw y Probostwo Miechowskie według swego upodobania, komu zechce, konferować. SzybAtlas 123.

– Alpes, ktore są miedzy Francyą y Włochami. SzybAtlas 41.

– Irlandya długa od Wschodu do Zachodu wprost według rozciągłości, śrzedniey czterdzieści mil: Szeroko od Południa do Połnocy na sześćdziesiąt mil Niemieckich. SzybAtlas 86.

– ARABOWIE rachuią przez mile: wchodzi w ieden gradus mil Arabskich 56. SzybAtlas 286.

– SZWEDZI rachuią przez mile: wchodzi w ieden gradus mil Szwedzkich 10 i ½ SzybAtlas 287.

– WĘGRY rachuią przez mile: wchodzi w 1 gradus mil Węgierskich 13 i ½ SzybAtlas 287.

– Ziemia Mielnicka seymikuie w Mielniku obiera dwoch Posłow y iednego Deputata. SzybAtlas 172.

– W kilka dni potym, iak tylko cokolwiek Xiężyc pomknie się, oddalaiąc się od Słońca, tak zaraz postzegamy obiaśnioney iedney strony miesięczney cząstkę, co mowiemy pospolicie nowy miesiąc albo miesiączek, gdy Xiężyc oddali się od Słońca na 90 gradusow, wtedy strony oświeconey widziemy połowę, czyli czwartą część globu Xiężycowego, y to iest: pierwsza Quadra. SzybAtlas 272.

– Więcey, jak połtrzecia sta lat minęło, iako Krzysztof Kolumbus rodem Genueńczk, pierwszy odkrył ten Kray w połnocnych stronach: iego zaś torem idąc Ameryk Vespucius rodem Florenczyk więcey wynalazł w południowych stronach, y przeto od iego imienia cała ta część ziemi nazywa się Ameryką. SzybAtlas 243.

– A że oprocz godzin pozostaią corocznie minuty (Rok bowiem według biegu Słońca sprawuie dni 365 godzin 5 y minut około 49.) zbywaiące tedy iedenaście minut, wyniosą trzy dni we czterysta lat: y dla tego wyrzucaią się trzy dni w czasie czyli przeciągu lat 400 to iest, na początku każdego sta trzech wiekow. SzybAtlas 269.

– Niegrodowe Starostwo Białemburskie czyli Baldenburg, Borzechowskie, Człuchowskie, Gniewskie czyli Mewskie, Hamersztyńskie, Mirachowskie, Nowskie, Osieckie, Parchowskie, Pu­ ckie, Sobowidzkie, Starogardzkie, Swieckie Tucholskie, wszystkie od miasteczek tegoż imienia nazwane. SzybAtlas 152.

– Przy teyże Katedrze na Zamku iest Kollegiata S. Michała, Kościoł S. Jerzego y Seminarium pod dyrekcyą XX. Missionarzow. SzybAtlas 160.

– 3tio. Dzieli się na Powiatow 8 to iest: Płocki, Bielski, Raciązki, Sierpski, Płoński, Srzeński, Niedzborski, y Mławski, te trzy ostatnie czynią Ziemię Zawskrzyńską, ktorey przez Konstytucyą 1726. pozwoleni są Urzędnicy y Ziemstwo, ktore się agituie w Mławie. Starostwo Grodowe Płockie. Niegrodowe Mławskie, Płońskie, etc. SzybAtlas 133.

– Miasto Stołeczne: pod znaczk. T Smoleńsko nad rzeką Dnieprem mocno ufortyfikowane, ma przytym Zamek dobrze we wszystkę opatrzony ammunicyą. SzybAtlas 203.

– P. Jak się dzieli każda część w szegolności? O. Połnocna dzieli się na dziewięć Państw udzielnych, to iest: a. Xięstwo SABAUDII. b. PEDEMONTIUM. c. MONFERRAT. d. Xięstwo MEDIOLANSKIE. e. MODENSKIE. f. PARMY y PLACENCYI. g. MANTUANSKIE. h. Rzeczpospolitę WENECKĄ. i. Rzeczpospolitę GENUENSKĄ. SzybAtlas 60.

– 2do. Halicz pod znaczk. q. Stołeczne Ziemi, tu przedtym było Arcy-Biskupstwo, ale potym przeniesione do Lwowa. 3tio. Dzieli się na trzy Powiaty: Halicki, Trembowelski, y Kołomyiski. Starostwa Grodowe: Halickie y Trębowelskie; Niegrodowe, Kołomyiskie, Buczniowskie, Tłumackie, Sniatyńskie, Sołotwińskie, Kraśnopolskie, Mogilnickie, etc. SzybAtlas 177.

– Ekonomia Mohylowska należy do Dobr Stołowych Krolewskich. Krzyczew, Bobrow, Radomyśl. etc. SzybAtlas 211.

– P. Co to iest rząd Despotyczny? O. Jest ten, gdzie wola Monarchy iest prawem: Taki Rząd w Turczech, w Moskwie. P. Co to iest Monarchiczny? O. Jest ten gdzie Monarcha rządzi sam, ale według przepisu praw; iako to we Francyi, Hispanii, etc. SzybAtlas 20.

– P[ytanie]. Jakie są granice Wielkiey Brytannii, y iaka iey iest długość y szerokość? O[dpowiedź]. Dwie te wielkie wyspy na Wschod są oblane [...] Morzem Połnocnym. Na Południe [...] Morzem nazwanym la Manche y ma ciasninę morską Kale. SzybAtlas 85.

– Morza Europeyskie nazywaią się te, ktore oblewaią Kraie Europy wokoło. Są zaś te: Naprzod obszerne Morza o ktorycheśmy zwyż mowili: potem pomnieysze morza, odnogi iego, y ciaśniny morskie [...]. SzybAtlas 25.

– Jakie są granice Europy? O. Europa ma na wschod: A. Azyą, od ktorey dwoma rzekami Oby y Wolgą rozgranicza się, ma morze czarne. B. Na Zachod oblewa ią Morze Atlantyckie czyli Morze Zachodnie. C. Na Połnoc ma Morze Lodowate. D. Morze Białe. 25 KARTA II. E. Morze Połnocne. F. Na Południe Morze Wsrzodziemne G. SzybAtlas 24-25.

– Ten podział na rozmaitych nazwiskach zasadza się: iako to, pod znaczkiem a. Nazywa się: Ocean Zachodni, albo Morze Atlantyckie, rozciąga się na zachod Europy y Afryki [...]. SzybAtlas 18.

– Po Marszałkach idą: Podkomorzy, Chorąży, Sędziowie 4 Ziemscy, Pisarz Ziemski, Woyski, Stolnik, Podstoli, Podwoiewodzy, lub Podstarosta Grodzki, Sędziowie 3 Grodzcy, Pisarz Grodzki, Horodniczy, Podczaszy, Cześnik, Łowczy, Skarbnik, Miecznik, Koniuszy, Strażnik, Oboźny, Krayczy, Mostowniczy, Budowniczy etc. SzybAtlas 192.

– Starostwa Grodowe, Bełzkie, Buskie, Grabowieckie, y Horodelskie. Niegrodowe, Lubaczewskie, Sokalskie, Mostowskie, Korytnickie, Tyszowieckie, Tarnogorskie, Szczurowieckie. SzybAtlas 180.

– Niegrodowe w Ziemi Lwowskiey: Kamionackie, Dolińskie, Grodeckie, Gliniańskie, Janowskie, w Ziemi Przemyślkiey: Drohobyckie, Leżayskie, Krzeczkowskie, Mościckie, Stryiskie, Wisznińskie, Medyckie, Lisiatyckie, etc. SzybAtlas 175.

– Niegrodowe w Ziemi Lwowskiey: Kamionackie, Dolińskie, Grodeckie, Gliniańskie, Janowskie, w Ziemi Przemyślkiey: Drohobyckie, Leżayskie, Krzeczkowskie, Mościckie, Stryiskie, Wisznińskie, Medyckie, Lisiatyckie, etc. W Ziemi Sanockiey: Krośnińskie, Mrzygłockie etc. wszystkie od miasteczek tegoż imienia nazwiska swoie maią. SzybAtlas 175.

– Niegrodowe Starostwo Spizkie ktore iest pod znaczkiem ¤ 18. , Będzyńskie, Czechowskie, Czorsztyńskie, Dębowieckie, Dobczyckie, Grybowskie, Jadownickie, Jodłowskie, Jasielskie, Krzeczowskie, Krzepickie, Lanckorońskie, Lelowskie, Libuskie, Mszańskie, Nowotargskie, Olsztyńskie, Oycowskie, Rabsztyńskie, Uyskie, Wolbromskie, Zarnowieckie, etc. SzybAtlas 162.

– Ziemia Sochaczewska, ma 2 Powiaty: Sochaczewski, Mszczonowski. SzybAtlas 140.

– Cyrkuł WESTFALII zamyka w sobie Xięstwo. cc. Ost-Fryzii. dd. Biskupstwo Munsterskie. ee. Biskupstwo Leodyeńskie. SzybAtlas 48.

– Niegrodowe Starostwa pryncypalnieysze są te: Dybowskie, Gniewkowskie, Murzynowskie, etc. SzybAtlas 130.

– MERYDIAN, czyli Cyrkuł Południowy ieden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit y Nadyr, dzieli swiat na dwie części rowne, iedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. SzybAtlas 258.

– Hrabstwo Namurskie, całe należy do Austryi. SzybAtlas 67.

– Irlandya długa od Wschodu do Zachodu wprost według rozciągłości, śrzedniey czterdzieści mil: Szeroko od Południa do Połnocy na sześćdziesiąt mil Niemieckich. SzybAtlas 86.

– Słońce każdego dnia niezupełnie ieden całey ubieży gradus 60, gdy 360 tylko naznaczamy w cyrkule gradusow, w roku zaś rachuiemy dni 365, godzin 5, minut 48, sekund 40, przeto iedno drugim kompensuie się, niezupełność gradusow w biegu dziennym sprawuie superatę dni, godzin, minut etc. SzybAtlas 256.

– Słońce każdego dnia niezupełnie ieden całey ubieży gradus 60, gdy 360 tylko naznaczamy w cyrkule gradusow, w roku zaś rachuiemy dni 365, godzin 5, minut 48, sekund 40, przeto iedno drugim kompensuie się, niezupełność gradusow w biegu dziennym sprawuie superatę dni, godzin, minut etc. SzybAtlas 256.

– Witow Opactwo Norbertańskie. SzybAtlas 126.

– Podział Hiszpanii iest na czternaście Prowincyi, ktore prawie wszystkie maią tytuł Krolestwa, są zaś te pod Numerem. I. NOWA KASTYLIA, ktora iest we srzodku prawie Hiszpanii y ma tytuł Krolestwa. II. STARA KASTYLIA Krolestwa. [...] SzybAtlas 32.

– Gdy więc Xiężyc zeydzie się z Słońcem, to iest gdy obydwa na iednymże gradusie Zodiaku znaydować się będą, my na ten czas strony obiaśnioney miesiąca nie widziemy, ale tę tylko, ktorą promienia słoneczne bynaymniey nie oświecaią: nazywamy to więc Nowiem SzybAtlas 272.

– Gwadalkwiwir wypada z gor, ktore są na południe Nowey Kastylii, dzieli Andaluzyą na dwie części prawie rowne, y wpada w Ocean Atlantycki. SzybAtlas 33.

– Ktore są granice Hiszpanii? O. Te: Na Wschod Hiszpania ma A. Francyą y B. Morze Wsrzodziemne. BB. Na Południe część Morza Wsrzodziemnego. C. Nie daleko Ciaśniny morskiey Gibraltar, iako y samę też Ciaśninę de Gibraltar, y CC. Część Morza Hiszpańskiego. D. Na Zachod Krolestwo Portugalskie y E. Morze Hiszpańskie czyli część Oceanu Atlantyckiego. F. Na Połnoc Morze Biskaii. SzybAtlas 35-36.

– ROZDZIAŁ XVIII. W ktorym wykłada się Karta osiemnasta. SzybAtlas 218.

– MERYDIAN, czyli Cyrkuł Południowy ieden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit y Nadyr, dzieli swiat na dwie części rowne, iedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. SzybAtlas 258.

– Teraźnieysze drog wymiary, tak Europeyskie iako Azyatyckie, rozmaite są z swoiemi rożnemi nazwiskami, z ktorych znakomitsze z swoim wymiarem i terminem, porządkiem Abecadła przyłączam. SzybAtlas 286.

– Jak się dzieli Europa? O. Dzieli się na szesnaście princypalnieyszych Kraiow, ktore na Mappie Kościelną liczbą są poznaczone, iako to: I. Krolestwo PORTUGALSKIE. II. Krolestwo HISZPANSKIE. III. Krolestwo FRANCUSKIE. IV. Cesarstwo czyli Państwo RZYMSKONIEMIECKIE... SzybAtlas 12.

– Więcey, jak połtrzecia sta lat minęło, iako Krzysztof Kolumbus rodem Genueńczk, pierwszy odkrył ten Kray w połnocnych stronach: iego zaś torem idąc Ameryk Vespucius rodem Florenczyk więcey wynalazł w południowych stronach, y przeto od iego imienia cała ta część ziemi nazywa się Ameryką. SzybAtlas 243.

– P[ytanie]. Powiedz znacznieysze rzeki, ieziora, y połwyspy w Krolestwie Pruskim? SzybAtlas 111.

– Przez Pacta Welawskie Fryderyk Wilhelm R. 1657. wy­ mogł na Polakach, że z Lenności Prusy Xiążęce wyięli, y to tylko sobie warowali, aby po wygasłey Familii płeci męskiey wspomnionego Xiążęcia, Prusy znowu wrociły się do Hołdu Krolow y Rzeplitey Polskiey, ktora na ow czas będzie powinna hołdowniczym prawem oddać ie Margrabiom de Culmbach y Anszpach w Frankonii swoie Margrabstwa dzierżącym: w Roku 1701. SzybAtlas 109.

– Dwa Powiaty w Kaszubach pod Literą L. Lemburski y B. Bytowski hołdowniczym prawem od Roku 1657. trzyma Krol Pruski. SzybAtlas 152.

– Wewnątrz ma wiele ozdobnych gmachow iako to Giełdę, Ratusz, zbroiownią arcy porządną, Kościoł Farny Panny Maryi, Swiętego Jana, S. Katarzyny etc. Miasto to może się liczyc między nayprzednieyszemi w Europie tak z porządku, bogactw, iako też handlu wielkiego lądem y mo­ 151 KARTA XVII. rzem z rożnemt Kraiami, zakupuiąc Polskie zboża, potaże, y inne produkcye, a przedaiąc ie albo dosyłaiąc rożnym Państwom Europeyskim, z ktorych korzenia, wina, sukna, materye y inne towary sprowadzaiąc całemu Krolestwu Polskiemu dostarcza. SzybAtlas 151.

– Ciasnina albo Przesmyk nazywa się to mieysce, ktorędy iakoby ciasnemi drzwiami Morze do morza przechodzi, tak naprzykład Gibraltar, Sund, etc. SzybAtlas 26.

– Mimo iednak tego ostrzeżenia Korona Polska przytrudną w przyznaniu tego tytułu przez kilkadziesiąt lat pokazywała się: naostatek przecięż na Seymie Convocationis 1764. tytuł Krola Pruskiego solenną Konstytucyą z warunkiem Paktow Welawskich przyznała. SzybAtlas 109.

– Oprocz tego znaczną Zmudzi część oblewa Morze Bałtyckie[...] Miedniki d. przyzdobione Katedrą Biskupstwa Zmudzkiego. SzybAtlas 200.

– Tych przerzeczonych Planet obroty zamyka Cyrkuł ¤ Marsa, potym ¤ Jowisza, naostatek ¤ Saturna; naywyżey mieyscowe idą Gwiazdy. SzybAtlas 278.

– Religia Katolicka zaszczepiona za Władysława Jagiellona, do tych czas kwitnie w tym Xięstwie. Są iednak mieysca, gdzie Schizmatycy maią swoie Cyrkwie y Manastery. SzybAtlas 192.

– Długość Ameryki od Wshodu do Zachodu nie wszędzie iest iednakowa; w połnocnych stronach naywiększa bydź może na ośmset mil Niemieckich; w południowych na siedmset piętnaście naywiększa, w pośrzodku, to iest między Panama II. Aż do Portobello 10. na czterdzieści pięć mil Niemieckich; Szerokość zaś iey biorąc od Południa do Połnocy, to iest, od Kapu Horn ¤ ¤ ¤ aż do Przesmyku Davis, rachuią na tysiąc ośmset mil Niemieckich SzybAtlas 250.

– Miasta znacznieysze oprocz Stołecznego ma te: Wrocławek Katedra Biskupa Kujawskiego. Kruświca nad Gopłem ieziorem sławna niegdyś Rezydencya Piasta, ktorego Sukcessorowie przez długi czas w Polszcze panowali. SzybAtlas 129.

– SZWEDZI rachuią przez mile: wchodzi w ieden gradus mil Szwedzkich 10 i ½ SzybAtlas 287.

– Ameryka co do powietrza, iako się pod wszystkiemi Zonami rozciąga tak rozmaitemu podlega temperamentowi powietrza: są w niej kraie pod zbytecznym upałem leżące, są zimne naywięcey iednak pod ślicznie utemperowanym zostayące niebem. SzybAtlas 243.

– Wiedzieć zaś trzeba, iż każdy cyrkuł dzieli się na 360 części, czyli gradusow, każdy gradus ma w sobie 60 minut, każda minuta ma w sobie 60 minut drugich albo sekund, każda sekunda ma 60 trzecich czyli tercyi, y tak daley. SzybAtlas 254.

– P. Co to iest Karta Partykularna? O. Jest ta ktora nam wystawia przed oczy iakie mieysce partykularne, iako to Prowincyi, Powiatu, Ziemi etc. Takowe Karty nazywaią się inaczey Topograficzne. SzybAtlas 5.

– Ten Kamieniec Podolski iest Forteca y obrona Polski od Turkow, między wielkiemi y niedostępnemi skałami położone. Mahomet IV. Sułtan Turecki w Roku 1672. tę Fortecę mocą wziął, ktora w ręku Tureckich aż do Roku 1699. zostawała, y dopiero przez Traktat Karłowiecki, gdy wieczny pokoy między Polską y Turkami stanął, oddany był. SzybAtlas 183.

– [...] y tak zobaczysz na globie ziemnym dwa Pole perpendykularnie leżące nad Polami świata: iako też, Cyrkuły Polarne, dwa Tropiki, y tym podobnie inne. SzybAtlas 260.

– Są te mieysca, ktore z iedney strony zamykaią się Cyrkułem odwrotnym, czyli Tropikiem; a z drugiey Cyrkułem Biegunowym: a to tak ku Połnocy idąc od Aequatora, iako ku Południowi od tegoż zniżaiąc się Aequatora. SzybAtlas 16.

– TROPIKI są Cyrkuły mnieysze, ieden Raka, tak nazwany, bo przez ten znak przechodzi; r. s. a drugi Tropik Koziorożca, bo przez znak Koziorożca ciągnie się: obydwa od Equatora oddalaią się na 23 gradusow y 29 minut [...]. SzybAtlas 259.

– Mogę więc mowić, iż czasow naszych więcey ułatwiaiące sposoby, y krotsze wynalezione dostąpienia pomienionego celu drogi, szacowane bydź powinny; niżeli nowe wznawiaiące się rozumowi zabawy, te bowiem ciężaru, y pracy przyczyniają z zatamowaniem częstokroć drogi do wydoskonalenia się we wszystkim: tamte dodaią ulgi, łatwością wabią, y toruią gościeniec dodostąpienia zaszczytu w każdym Kunszcie. SzybAtlas 3.

– Prowincya UTRECHCKA. SzybAtlas 73.

– WĘGRY rachuią przez mile: wchodzi w 1 gradus mil Węgierskich 13 i ½ SzybAtlas 287.

– ...ta Książeczka będzie dla nich arcy wygodna, bo ią przy sobie maiąc, mogą się obeyść bez dużych Atlasow ktore doskonalszemu niż dziecinnemu służą bardziey wiekowi... SzybAtlas 6.

– ...Zurich 55 Kanturia 83 Kantyn K. 241 Kap Biały 241 - Czarny 241 - Dobrey nadziei 241 - Du Nord 249 - Kin 94 - Nez 95 - Nord 95 - o trzech wierzchach 241 - Verd 241 KARYNTYNA Pr. 46 Karleby 99 Karlostad 220 Karlsham 99 Karlskron 99 Karmarten 83 KARNIOLA 46 Karon B. 35 Karpackie G. 165 Karpagoł 104 Kartagena... SzybAtlas 238.

– W wigilią Koronacyi Krol każdy odprawiać powinien drogę z processyą. SzybAtlas 161.

– To Krolestwo dzieli się na trzy Cyrkuły. V. Cyrkuł Samlandyi albo Sambieński zawiera w sobie trzy Powiaty. a. Samlandyi właściwie nazwaney. b. Sklawonii, y c. Nardowii. SzybAtlas 110.

– Jak się dzieli Kray Turecki w Europie? O. Dzieli się na TURCYĄ WŁASCIWĄ czerwonym kolorem znaczoną, y MAŁĄ-TARTARYĄ seledynowym kolorem zaznaczoną. TURCYA WŁASCIWA dzieli się na cztery Wielkie Prowincye. SzybAtlas 223.

– Bey iest to mała odnoga morska z tą rożnicą od odnogi wielkiey Morskiey, iż Bey przy wniściu swoim iest wąższy, a daley wpływaiąc y roźlewaiąc się między brzegami Kraiu iest obszernieyszy, y do takich mieysc naybespieczniey okręty zawiiaią. SzybAtlas 30.

– ...w pośrzodku piaski rozpalaiące się od upału Słonecznego, drapieżnych bestyi y Jadu mnogość, niedostatek wody, czyni Kray do pomięszkania niesposobny. SzybAtlas 236.

– Jan Klemens Branicki, Kasztelan Krakowski, Hetman Wielki Koronny, przyozdobił to miasto wspaniałą Statuą kamienną, ktorą temuż wielkiemu woiownikowi z pięknym napisem erygował, tudzież ozdobnym Kościołem y Klasztorem Missionarskim. SzybAtlas 173.

– Pieczęć w iedwabnym worku na Ratuszu Elblągskim zapieczętowana od Prezydenta Ziem Pruskich w depozycie złożona bywa: Archivum zaś Prowincyi y Kancellarya w Toruniu. SzybAtlas 157.

– W Wilnie agituie się Trybunał Głowny Wielkiego Xięstwa Litewskiego, poczyna się w Poniedziałek po Świętym Stanisłwie Biskupie , y sądzi się przez 22. Niedziel nieprzestannie. Marszałka Trybunalskiego obieraią Deputaci Kadencyi Wileńskiey, maią iednak prawo wotowania na niego y Deputaci z repartycyi Ruskiey, ci ktorzyby się w Wilnie na ten czas znaydowali. SzybAtlas N2.

– Irlandya w tym prawie samym iest powietrzu co Anglia, obfituie w lasy y pastwiska naylepsze w całey Europie: Woły Irlandzkie tak są zachwalone y sławne, iak konie w Anglii. SzybAtlas 79.

– Klin Ziemi wpadaiący między Nogat y Wisłę zowie się Szpica Montawska czyli tama na ktorey konserwacyą, Rzeczpospolita z Prowincyą Pruską znaczne iuż summy łożyła; ale się co raz bardziey ruynuie z wielką ciężkością płynących. SzybAtlas 148.

– Stołeczne Krolestwa przy rzece Pregel wpadaiącey w Hafę, z portem wygodnym, ludne, porządne, obronne, y znaczny handel morzem y lądem prowadzące. SzybAtlas 110.

– Stołeczne Krolestwa przy rzece Pregel wpadaiącey w Hafę, z portem wygodnym, ludne, porządne, obronne, y znaczny handel morzem y lądem prowadzące. SzybAtlas .

– Bey iest to mała odnoga morska z tą rożnicą od odnogi wielkiey Morskiey, iż Bey przy wniściu swoim iest wąższy, a daley wpływaiąc y roźlewaiąc się między brzegami Kraiu iest obszernieyszy, y do takich mieysc naybespieczniey okręty zawiiaią. SzybAtlas 30.

– ...Ze nie bliskość Słońca, ale wygurowanie onego nad Horyzontem z rzucaniem promieni wprost, a przynaymniey nie tak z ukosa iak w zimie, przystępuiąc cokolowiek do perpendykularney linii ciepło w kraiu sprawuie: a że w zimie nie tak Słońce guruie nad naszym Horyzontem iak w lecie... SzybAtlas 270.

– Obywatele co do biegłości w naukach nie maią tak bystrego rozumu, ale może też to, taka o nich Ziemiopisow prewencya. SzybAtlas 66.

– P[ytanie]. Oprocz Matematycznego, czyli iest naturalny iaki całey Kuli Ziemney podział? O[dpowiedź]. Jest, a ten właściwie nazywa się podziałem Ziemiopisnym, czyli Geograficznym. Dzieli on całą Kulę Ziemi, na Ziemię y wody. SzybAtlas 17.

– P[ytanie]. Co to iest Ekliptyka. O[dpowiedź]. Jest to także ieden z większych Cyrkułuw, leży na tey Karcie pod znaczkiem liter: e. f. g. h. mało co do Ziemiopistwa należy, szczegulnie tylko do zrozumienia odwrotnych Cyrkułow czyli Tropikow służy. SzybAtlas 9.

– Xiężyca w tedy przypada zaćmienie, kiedy na przeciwko Słońca w Cyrkule Ekliptyki stanie: na ten czas bowiem trafia się, iż ziemia między temi dwiema Planetami wprost trzymaiąca sytuacyą, bywa na przeszkodzie, zasłaniaiąc swoim korpusem miesiąc od światła Słonecznego, że to tylko, iak zwyczaynie na pełni, miesiąc nie oświeca się, ale się umbrą ziemi zaciemnia. SzybAtlas 273.