Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Giovanni Botero
BotŁęczRel II oryginał
RELATIAE POWSZECHNE ABO NOWINY POSPOLITE IANA BOTERA BENESIVSA Rozłożone ná pięć części [...]

https://polona.pl/item/relatiae-powszechne-abo-nowiny-pospolite-iana-botera-bensivsa-rozlozone-na-piec-czesci,MTAyMDc0OTg0/4/#info:metadata, http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19393&from=FBC, http://obc.opole.pl/dlibra/doccontent?id=3795&dirids=1
Odnotowano 61 cytatów z tego źródła
– Krolestwo Campae pełno ma takich drzew, w ktorych drżeń iest Aloes: a skórkę zowią Aquila. Aloes przedaią w Indiey na wage złota: ma wdzięczny zapach, gdy go westsze w ręku jako y Aquila gdy ie zapali. BotŁęczRel II 43.
patrz: AKWILA
– Nie dáleko wyspy Cáristo/ sławney dla dostátku mármurow/ dobrych bárzo ná robienie Column/ znáyduie się też ieden kámień/ ktory przędą y tką: stárzy czynili z niego płotná/ ktorym nic nie szkodźił ogień: w ktorych wárzono y palono trupy/ y ták w nich zostawał popioł. ten kámień zowią Amiánto. BotŁęczRel II 112.
patrz: AMIANT, AMIANTO, AMIANTUS
– Nie dáleko od gęby rzeki Tuedy/ iest miásto Báruich/ ktore byli przywłasczyli sobie Szkotowie: ále potym osádzone było Angielczykámi/ y sposobione miásto grzeczney fortece: y iest teraz iednym kluczem krolestwá tego. BotŁęczRel II 84.
patrz: ANGIELCZYK
– Tám się byli naprzod osádźili Arábowie/ kiedy przyiácháli do Málábáru; á tákże vczynili y Portogálczycy/ ktorzy też tám zbudowáli fortecę/ ktorą po tym sámi zepsowáli/ iáko niepożyteczną. BotŁęczRel II 48.
patrz: ARAB, HARAB
– WYSPY Oceanu Atlantskiego CANARIAE. BotŁęczRel II 59.
patrz: ATLANTSKI
– WYSPY Oceanu Atlantskiego CANARIAE. BotŁęczRel II 59.
patrz: ATLANTSKI
– Jeżdżą w pewnych bareczkach [mieszkańcy wyspy Arquin]/ zowią ie sami Almadie. BotŁęczRel II 59.
patrz: BARECZKA
– [...] Drugie [jezioro] iest ná iedney wysokiey gorze/ kędy słyszeć grzmot/ y bełkotánie dźiwne: á z tego wychodźi rzeká Nizáo. BotŁęczRel II 64.
patrz: BEŁKOTANIE
– Y ták powoli Páństwo zachodnie vpádło było wszystko zgołá: á wschodnie zostáło ták słábe iż ledwo czásem mogło bronić od naiázdow Sáráceńskich. Constántinopolá. BotŁęczRel II 67.
patrz: BRONIĆ
– Vżywáią strzał iádowitych: ieżdzą po wodźie w łodkách z iedney sztuki drzewá/ ktore oni zowią Cánoe. BotŁęczRel II 64.
patrz: CANOE
– Nasławnieysze iest Colombo/ dla dobrego tám cinámonu/ y dla dobrych portow. BotŁęczRel II 45.
patrz: CINAMON, CYNAMON, CYNAMON
– Krow tám niemász domowych: lecz iest iedná rybá/ ktorą oni zowią krową/ dla głowy/ brzuchá/ y wątroby podobney do krowiey: lecz pierśi ábo cyce/ ma iák v niewiásty/ á śierść iák v świnie. BotŁęczRel II 33.
patrz: CYC
– Pod tym mostem morzá vbywa y przybywa z dźiwnym impetem/ czterykroć ná dźień/ ábo iáko pospolićie powiádáią śiedmkroć. BotŁęczRel II 112.
patrz: CZTERYKROĆ, CZTERYKROĆ, CZTYRYKROĆ
– Iest tám miedzy inszymi/ Solor, sub octauo gradu, et tribus quartis australibus, wyspá ná 10 mil Fráncuskich w okrąg/ obfita w dereń/ ábo w korzenie pewne/ ktore vpieczone służą ludziom miásto chlebá. á ták y tym sposobem ono iści się: Non in solo pane viuit homo. BotŁęczRel II 37.
patrz: DEREN, DEREŃ, DEREŃ
– Aleć iuż czás vdáć się nam do Sámátry. Części wtorey, SAMATRA. TE wyspę wiele ich rozumie nawiętszą być ná wschodzie. Iest iey w dłuż trochę mniey niż 700 mil/ w szerz więcey niż ná 200. kráiná iey wszędzie práwie pełno ma błot y rzek/ ktorych/ część wychodzi z iednego ieziorá ná gorze leżącego/ á tá gorá we śrzodku się wydáłá: iest bowiem gorzysta w sobie. BotŁęczRel II 42.
patrz: DŁUŻ, DŁUŻA
– Po nákłonieniu Páństwá Rzymskiego/ tę wyspę posiedli byli Sáráceni: odięli ią záś Pisani y Genueńczykowie: y rozdzielili ią miedzy się: támtym się dostáłá część tá/ ktorą zowią Caput Cágliári/ á tym záś Caput Lugodoni. Nákoniec otrzymał ią práwem hołdowniczym od stolice Apostolskiey/ zá vpornym nieposłuszeństwem Pisáńczykow/ Petrus de Aragonia. BotŁęczRel II 96.
patrz: HOŁDOWNICZY
– Są pod krolem Szkotskim/ ktory ie trzyma hołdowniczym práwem od Krolá Noruegskiego/ y płáci mu/ kiedy go koronuią/ dziesięć grzywien złotá/ wedle postánowienia w roku 1554. Ludzie tuteczni mowią po Gotsku. BotŁęczRel II 86.
patrz: HOŁDOWNICZY
– WYSPA CAMBAIAE. NA morzu Kámbáyskim niemász wyspy sławney/ oprocz Diù, ktora się dzieli od lądu Kánałem ták ciásnym/ iż go przebędzie po moście Kámiennym. BotŁęczRel II 49.
patrz: KAMBAJSKI
– Może też położyć miedzy wyspy Trau/ gdyż ią od lądu odłącza ieden máły kánalik: ále niemász iey w okrąg ledwo czwierć mile. BotŁęczRel II 104.
patrz: KANALIK
– A rzeczy też/ ktore się tám rodzą/ vdáią się ná wybor/ iáko báwełná/ owoce/ kwiatki/ á źwłasczá roża/ kopr morski/ máćierza duszká/ timocritisso/ selini/ pewne kárdy polne bárzo dobre. BotŁęczRel II 91.
patrz: KARD, KARDA
– NA południe od Fretum Magalianes, więtsza część kosmográfow/ ktorzy wydáli tablice y opisánie świáta/ kłádą tám iákby nową źiemię/ od iednego koncá źiemie ku drugiemu. BotŁęczRel II 22.
patrz: KOSMOGRAF
– [...] trochę dáley ku wschodowi/ są wyspy Farre/ kędy teráznieyszy Cosmográfi kłádą zgodnie onę dawną Tule/ ktorą Vergilius názywa ostátnią/ álesmy o tym indźiey mowili. BotŁęczRel II 72.
patrz: KOSMOGRAF
– [...] tákże też pod Nowiem y pod Pełnią/ więcey y ná dźień ieden przed pełnią/ á ná dwá po pełniey: ná ten czás wody bywáią (iáko Márynarze mowią) żywe: przećiwnym sposobem pod kwadrámi/ wodá nie ták bywa burzliwa/ iáko zwykłá/ á to dniem przedtym/ y dwiemá potym; á ná ten czás też wody bywáią (iáko Márinarze mowią) nie żywe. BotŁęczRel II 14.
patrz: KWADRA
– Ná osm leuk od Diù, pokázuie się Betel/ wysepká ták też bliska od lądu/ iáko y Diù, ná leukę iednę w około [...]. BotŁęczRel II 49.
patrz: LEUKA
– Ná wyspie ś. Micháłá w roku 1590. w dźień ś. Anny/ gdy niebo było pogodne/ nagle poczęły szumieć strászliwie gory/ záczym wypusczáły z śiebie płomienie/ kámienie się łupáły/ mury pádáły: á trwáło to cáły mieśiąc; záczym obáliły dwie osády/ y kilká wśi: ledwie się też zostáło w cále miásto. BotŁęczRel II 62.
patrz: ŁUPAĆ SIĘ
– Powietrze ná tych wyspách iest/ nád mniemánie inszych wdźięczne y łáskáwe: groná winne y insze owoce lepiey się tu dostawáią/ á niż w Angliey: v bobkow też dostawáią się tu łusczyny: robią tám bárzo wiele coriándolow. BotŁęczRel II 75-76.
patrz: ŁUSZCZYNA
– A rzeczy też/ ktore się tám rodzą/ vdáią się ná wybor/ iáko báwełná/ owoce/ kwiatki/ á źwłasczá roża/ kopr morski/ máćierza duszká/ timocritisso/ selini/ pewne kárdy polne bárzo dobre. BotŁęczRel II 91.
patrz: MACIERZADUSZKA
– Dźiwna iest wielkość Oceanu/ ktory pismo ś. zowie przepáśćią wod/ ktory po wszytkiey się źiemi roźlewa: rozmitych kráiow brzegi/ wyspy/ págorki/ krzywym biegiem obchodźi/ y imię zá roznemi mieyscámi/ y przymiotámi mieni: odnogi rozmáite czyni: tákże ná niektorych mieyscách bárzo się śćieśńia/ iáko osobliwie ná Fretum Gáditáńskim y Mágelláńskim y ná Anián/ ktore zachodnią Amerykę y Tártáry wschodnie dźieli: y indźiey. BotŁęczRel II 5.
patrz: MAGELLAŃSKI, MAGELLAŃSKI, MAGIELLAŃSKI
– Idźie po tym ieden rząd wysepkow pustych przy brzegu Asiátyckim/ lecz máłogodnych. BotŁęczRel II 114.
patrz: MAŁOGODNY
– Przybywa się nákoniec do Monásteru/ kędy iest dosyć niedźwiedziow białych/ y Mágnesu: á potym do Rustene sławnego/ iż tám był przyięty vczciwie Márcus Ouirinus/ po swym pámięci godnym rozbiciu. BotŁęczRel II 72.
patrz: MANASTER, MANASTYR, MONASTER, MONASTER, MONASTERZ, MONASTYR
– Im słońce prośćiey śięga tey wyspy/ tym powietrze iest mglistsze y ćiemnieysze; á przećiwnym sposobem/ im się bárźiey oddala/ tym iest pogodnieysze y iásnieysze. BotŁęczRel II 55.
patrz: MGLISTY
– Tákże też rozumieią iż Ocean od pułnocy pospolićie iest głębszy/ á niż ten co od południá: y záś o Ethiopskim więcey trzymáią/ á niż o Atlántskim: tákże iż morzá ktore niemáią wyspow/ są głębsze/ á niż owe ktore máią: y że też wielkość wyspow máłych/ okázuie miáłkość wody. dla ktorey przyczyny Golfo ábo morze Mexikáńskie/ muśi być bárzo miáłkie/ tákże y odnogá Bárbáriyska/ y morze Máldiwskie/ y Ocean Eoo/ ná ktorych wyspow iest bez liczby práwie. BotŁęczRel II 4.
patrz: MIAŁKOŚĆ
– Od łądu záś/ broni ich od wod morskich przemysł ludzki/ przez nieiákie groble/ ktore tám zowia Dich: á są pospolićie wysokie ná 12 łokći/ lecz w gruntách szerokie około 30. á robią ie z źiemie klyowátey/ y nápełniáią drzewem y kámieńmi/ á potym to vmacniáią z wierzchu słomą/ skręćiwszy ią ná dwá pálcá w mięsz: robotá to iest bárzo wielka. BotŁęczRel II 75.
patrz: MIĄSZ, MIĄŻ, MIĄŻSZ, MIĄŻSZ, MIESZ, MIĘSZ, MIĘŻSZ
– Cedrowe rośćie tám dźiwnie wysoko y miąższo. BotŁęczRel II 26.
patrz: MIĄSZO, MIĄŻSZO, MIĄŻSZO
– Tá moiá opinia vtwierdza się authoritate Geometrow ábo Miernikow źiemnych/ ktorych wspomina Plutarchus in vita Pauli Emilii: bo ći Geometrowie rozumieią/ iż wysokość gor/ y głebokość morzá/ nieprzechodźi 10. stay/ áczkolwiek niektorzy dźiśieyszy/ podnoszą gory/ y zniżáią w głąb morze/ áż do 16. stay: áleć to rzadko się ználeść może. BotŁęczRel II 3.
patrz: MIERNIK
– Cokolwiek też waży Sitia/ w ktorey iest do 600 domow: indźiey wszędźie znáyduią się mieśćinki y wśi/ ktorych może być do 900. w ktorych wszytkich może być około 200000 ludźi. BotŁęczRel II 108.
patrz: MIEŚCINKA
– więtsza część pisárzow powiáda/ iż się rodzą z nieiákich drzew/ ktore rostą nád brzegiem morskim: ábowiem gdy owoce ich vpádáią (á podobne są do szyszek sosnowych) do morzá/ w krotkim czáśie z nich bywáią ptacy: á iadáią ich bez bráku/ y pośćie/ y w mięśnie dni. BotŁęczRel II 85.
patrz: MIĘŚNI
– Iákby ná donieśienie okiem od Constántinopolá widáć insze rozmáite: ktore ácz też nie przechodzą pomienionych wielkośćią áni náśiádłośćią; iednák sławnieysze są y znáiomsze/ dla bliskośći od miástá ták znácznego. BotŁęczRel II 114.
patrz: NASIADŁOŚĆ
– Idzie zá nią ku Chile ieden Arcipelag/ máiąc wyspow niemáło nieświádomych: á potym iest Lucengá/ od landu ná 5. mil wielkich: powiádáią o niey iż iest dosyć wielka/ y dobrze też ludźmi násiádła/ ktorzy się kocháią w pięknych obyczáiách. BotŁęczRel II 22.
patrz: NASIADŁY
– WYSPY Oceanu Atlantskiego CANARIAE. BotŁęczRel II 59.
patrz: OCEAN
– Omywáią dźieći skoro sie vrodzą w rzekách: á skoro ie od pierśi odsádzą/ wysyłáią ie dáleko od mátek/ y ćwiczą koło łowow. BotŁęczRel II 27.
patrz: OMYWAĆ
– Nie ma kuropatw/ áni bázántow/ áni słowikow/ ále záś niemász kráiny/ gdźieby więcey widźieć sokołow/ y drapieżnego ptástwá: tákże żoráwi/ y łábęći/ y páwow/ á zwłasczá w stronie pułnocney. BotŁęczRel II 87.
patrz: PAW
– WYiáchawszy z Kándiey/ á puśćiwszy się ná Arcipelag/ ták názwány dla wielu wyspow/ ktory nimi zda się/ sámego Bogá ręką pośiány. BotŁęczRel II 109.
patrz: POSIANY
– Są pod krolem Szkotskim/ ktory ie trzyma hołdowniczym práwem od Krolá Noruegskiego/ y płáci mu/ kiedy go koronuią/ dziesięć grzywien złotá/ wedle postánowienia w roku 1554. Ludzie tuteczni mowią po Gotsku. BotŁęczRel II 86.
patrz: PRAWO
– Po nákłonieniu Páństwá Rzymskiego/ tę wyspę posiedli byli Sáráceni: odięli ią záś Pisani y Genueńczykowie: y rozdzielili ią miedzy się: támtym się dostáłá część tá/ ktorą zowią Caput Cágliári/ á tym záś Caput Lugodoni. Nákoniec otrzymał ią práwem hołdowniczym od stolice Apostolskiey/ zá vpornym nieposłuszeństwem Pisáńczykow/ Petrus de Aragonia. BotŁęczRel II 96.
patrz: PRAWO
– Lecz z drugiey miáry/ iż Pan Bog stworzył ten wszystek świát dla człowieká/ y náznáczył mu tę ziemię miásto domu; iáko nie przystało dla dogodzenia człowiekowi/ żeby byłá wodá miáłá pokryć wszystkę ziemię/ iáko powietrze pokrywa wszystkę ziemię y wodę; ták też/ gdyż nie pokrywa wszystkiey/ tedy też nie ma być więtsza [...]. BotŁęczRel II 2.
patrz: PRZYSTAĆ, PRZYSTOIĆ
– Leży [Tauromina] ná iedney skále wyniosłey y nie przystępney/ bo tylko z iedney strony/ y to bárzo ćiásną ma bramę: iest kluczem krolestwá z tey tu strony wyspy: ábowiem pod Caput Pássáro/ iest tám dobry port bez fortece. BotŁęczRel II 101.
patrz: PRZYSTĘPNY
– Táka wielkość morzá iest ku potrzebie ludzkiey: bo naprzod iest potrzebna ku ozdobie świátá/ y ku przystoynemu á pomiárkowánemu rozłożeniu żywiołow: gdyż bowiem świát iest mieszkániem człowieká/ tedyć ku iego vżytkowi potrzebá/ żeby świát miał proportią w swych cząstkách. BotŁęczRel II 4.
patrz: PRZYSTOJNY
– Y owszem/ ponieważ wodá vstępuie ziemi części swego mieyscá/ dla mieszkánia/ y dla wczásu człowiekowi; tedy zda się być słuszna/ áby iey vstąpiłá ták wiele/ żeby ziemiá z tym przydátkiem/ mogłá być więtsza/ á niż iest wodá: á zwłasczá gdyż ziemiá sámá przez się nie wielkaby byłá: á nie wiedzieć też/ ná coby się zeszło człowiekowi/ ábo też y świátu/ ták wiele wod. BotŁęczRel II 2.
patrz: SŁUSZNA
– Poymuią ie [psy morskie] smiesznie/ bo się vbieráią niektorzy rybitwi bárzo dźiwnie: á pod on czás/ gdy te ryby wychodzą ćieszyć się z powietrza y z źiemie/ vkázuią się im oni rybytwi pląsząc skacząc/ ná kształt kuglarzow/ ábo opiłych ludźi: ryby máiąc stąd vćiechę y vpodobánie/ przymykáią się ku nim; á oni mászkárnicy vstępuią názad zlekká: á pod ten czás towárzysze ich rozstáwiáią śieći po mieyscách/ ktorymi owi pśi morscy mieli się wrácáć. Zátym odkrywszy się oni Komediánći/ y zápędźiwszy się ku rybom/ one strászą/ y ták vćiekáiąc wpadáią w śieći. BotŁęczRel II 74-75.
patrz: SMIESZNIE, SMIESZNO, ŚMIESNIE, ŚMIESZNIE, ŚMIESZNIE, ŚMIESZNO, ŚMIESZNO, ŚMIEŚNIE
– [Na wyspach maurskich] iest dostátek ryżu y Sagu; á to iest owoc z pewnych drzew/ ták wielkich iáko są pálmy/ z ktorego czynią mąkę y chleb sporszy y sytnieyszy/ á niż bywa z ryżu. BotŁęczRel II 33.
patrz: SYTNY
– PVsczáiąc po lewey ręce Estotilánte/ znáyduie się Groelándia co się rozumie z Niemiecká/ zielona ziemiá: Prouincia/ ktorą Orontius/ y Vopellius/ rozumieli złączoną być z Láppią/ y z NOwym świátem: lecz więcey ich piszą/ iż iest wyspá/ od Nowego świátá ná 200. mil/ á od Lápponow 160. y że też naprzod tám ośiedli Szwedowie. BotŁęczRel II 69.
patrz: SZWED, SZWED, SZWIED
– Dźiwna iest wielkość Oceanu/ ktory pismo ś. zowie przepáśćią wod/ ktory po wszytkiey się źiemi roźlewa: rozmitych kráiow brzegi/ wyspy/ págorki/ krzywym biegiem obchodźi/ y imię zá roznemi mieyscámi/ y przymiotámi mieni: odnogi rozmáite czyni: tákże ná niektorych mieyscách bárzo się śćieśńia/ iáko osobliwie ná Fretum Gáditáńskim [...]. BotŁęczRel II 5.
patrz: ŚCIEŚNIAĆ
– Władza Krolewska iest tu bárzo śćieśniona; bo nie może nic stánowić o spráwách pospolitych bez Stanow Krolestwá [...] BotŁęczRel II 79.
patrz: ŚCIEŚNIONY, ŚCIEŚNIONY, ŚCIŚNIONY
– Vsługuie też morze człowiekowi/ bo przez żeglowánie vłácniá się pospolitowánie spolne odległych kráiow/ tákże pożytkámi swymi sobie dogadzáią. BotŁęczRel II 4.
patrz: UŁACNIAĆ SIĘ
– W Islandiey chleb robią z mąki vmełtey z ryb suchych: á w Szweciey po niektorych mieyscách/ z skor sosnowych y inszych drzew. BotŁęczRel II 37.
patrz: UMEŁTY
– W roku 1592. wypráwiono Armatę w Limie/ ktora iácháć miáłá ná vpátrowánie lepsze/ y zdobywánie tych wyspow. BotŁęczRel II 24.
patrz: UPATROWANIE
– Lecz to wszystko służy przećię ku nászemu pożytkowi: ábowiem to co się nie zgodźi vżytkowi ćiáłá/ zeydźie się ná pożytek duchowi/ to iest/ ku rozważániu wielkośći Bogá: y to/ co się zda niepożytecznego ku potrzebom powszednim ćiáłá nászego/ dodáie pokármu dźiwnego rozumowi. BotŁęczRel II 5.
patrz: UŻYTEK
– Iednák świát/ choć to ták ćiásny y máły iest w okrągu swym; ták przećię w sobie wiele záwiera y zmiescza rzeczy wielkich/ iż w nim zámykáią się sposobnie y bez ćiásnoty morze/ y źiemá/ y wyspy/ y lądy: y stánowi się osobliwie ná nim y wielkość y wielość ich. BotŁęczRel II 4.
patrz: WIELOŚĆ
– Mięsá wieprzowego y wołowego/ nie mász podobno smácznieyszego we wszystkiey Europie/ iák tám. BotŁęczRel II 81.
patrz: WOŁOWY
– Chleb czynią ze drżeniá od drzewá; ktory naprzod kłádą w słoną wodę/ y tám przez kilká dni trzymáią: potym go suszą ná słońcu/ y záraz ábo go ták iedzą/ ábo też czynią z niego chleb/ nászemu żytniemu w fárbie y w smáku podobny. BotŁęczRel II 35.
patrz: ŻYTNI