W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 28.08.2019
ŁUPIEŻCA rzecz. m
Warianty fonetyczne: ŁUPIEŻCA, *ŁUPIEZCA, ŁUPIZCA
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. łupieżca // łupizca; B. uż. żyw. łupieżcę; ~ lm M. uż. osob. łupieżcy // łupiezcy; D. łupiezców; C. łupieżcom; B. uż. osob. łupiezców; uż. nosob. łupieżce; N. łupieżcami
Znaczenia:
»ten, kto przemocą zabiera cudze mienie, kto dopuszcza się plądrowania, rabunku, zdzierstwa«: Trzeba znowu królowi prętko Ludwikowi Nowego dać hetmana swojemu wojskowi, Któryby dla czci złotej liliej złośliwe łakomce i łupieżce skarał Bogu krzywe, Co zgwałcili ołtarze i jego świątnice, zakony, matki, dziewki i oblubienice Chrystusa w sakramencie na ziemie zdeptali, Aby jego srebrnego przybytku dostali. ArKochOrlCz III 297. Pátrzcież pomsty od Bogá ná te łupieżce. Nie zbogácili się tym/ ále ráczey do vbostwá przyszli; o czym świádczą ciż Authorowie. BirkNiedz 135. Co się z tymi łupieżcámi sstáło/ mowi/ co z onym orłem/ ktory szrot mięsá porwał z ołtarzá Iowiszowego: niesie mięso przy ktorym węgiel był rospalony/ wniesie go do gniazdá/ gniazdo się zápaliło: y ták zgorzáło nie tylo gniazdo/ ále y orlętá wespoł/ ktore wylecieć nie mogły; á to dla tego iż pior ieszcze nie miáły. BirkNiedz 136. Y położę się obozem u domu swego/ dla wojská/ y dla przechodzącego á wracájącego się: y nie przejdzie więcey przez nie łupieżcá: przeto/ że się ták teraz podoba w oczách mojich. BG Za IX, 8. Uchwyci go [niepobożnego] sidło zá piętę jego: á przemoże go łupieżcá. BG Hi XVIII, 9-10. Y rozpalił się gniew Páński przeciw Izráelowi/ y podał je w ręce łupieżcom/ ktorzy je łupili/ á záprzedał je/ w ręce nieprzyjacioł ich okolicżnych: ták iż się nie mogli dáliey ostać/ przed nieprzyjacioły swymi. BG Sdz II, 14-15. Przetoż odrzucił PAN wszystko nasienie Izráelskie/ y utrapił je/ á podał je w rękę łupieżcom/ áż je odrzucił od oblicza swego. BG 2Krl XVII, 20--21. Kędyż on Nátán Prorok/ áby skárżył ná łupieżcę bogátego/ ktory owieczkę porwał vbogiemu/ máiąc swoich tysiącámi? BirkEgz 28-29. Łupieżcá/ Spoliator [...] Spoliatrix [...] Praedator tectorum, Direptor vrbis [...] Praedo [...] Catillo [...]. Kn 374. Ponocnik/ niérządu po nocy pátrzący. v. Fryerz. item zdzierstwá w-nocy pátrzący. v. Łupiéżcá. Item, z-piiáństwá szaléiący [...] Latro nocturnus. Grasssator nocturnus [...]. Kn 773-774 [771-772]. Zdziercá/ v. Łupieżcá/ Wydzierácz. Kn 1414. Const[ytucja] 1576 fol 193 Zigmunt A[nn]o 1532 Przyimowac ani przechowywac zaden nięma Naiemnikow Gualtownikow. Łupiezcow a inszych tym podobnych sub poena de guerris sarcita. TrepNekLib 14v. Brelinski zualsię tesz Ten chłopski syn iest słuzeł Circa 1624 w Konfederatiey (Panu Stan[isławowi]) Trepce) Łupieszca. y wydzierca bel okrutny. TrepNekLib 39. Powiedali o nim [Paszkowskim] kilka lisowczyków, że beł łupieżca haniebny chłopów i ślacht[ę] znieważał przy braniu im gwałtem czego. TrepNekLibDworz 273. Lupieżca/ Spoliator, praedator, direptor. Draskitoias/ płoszitoias. SzyrDict 159. Lupiescza Expilator. SłowPolŁac III, 30. Depopulator Lupiescza, Pustossicziel. SłowPolŁac I, 45v. Expilator Lupiescza. SłowPolŁac I, 58. Rozboynikom Krolestwo, koronámi płácą, złodzieykom máłym, szubienicą, Łupieżcom wielkim, Ichmościom, bo iáwnie, bo nie kryiomo, bo z-urzędu nie furtivè biorą, á tym co kryiomo zárywáią, krzczyce i gárło stryczek ztrąca. MłodzKaz IV, 209. Łukaszu i Marku, świát o Máteuszu wie, że łupieżca, że grzesznik, czemuż go ochraniacie? czemu nie wytykacie? MłodzKaz IV, 217. [...] pomieniony Roman przeciwko prawu Bozemu y ludzkiemu, takowych zbrodni zakazuiączym wystąpił, y winy iako zboicza y łupiezcza gwałtownik pokoiu pospolitego popadł y na się zaciągnął. AktaMusz 27. Dekret Romanow. - Sząd tedy ninieyszy wszystko dobrze vwazywszy y wyznanie y confessata v siebie dobrze rostrznąwsząwszy [!] (s) przychylaiącz sie do prawa magdeburskiego przeciwko łupiezczow domow czudzych y gwałtownikow pokoiu pospolitego, dekret takowy wydał, aby pomieniony Romąn za rozboystwa y łupierztwa, iz przeciwko prawu Bozemu y ludzkiemu czynił, aby był cwiertowany, skazał, ktory to dekret zaraz do skutku y do executyey przywiedziony iest. AktaMusz 28. DRZEWICKI herbu Ciołek w Woiewodztwie Lubelskim. Iedneyże z Macieiowskiemi dzielnicy, ale od dobr Drzewicy tego imienia nabyli, iest ta Drzewica w Woiewodztwie Sendomirskim, w ktorey kościele chowano y czczono niegdy, głowę S. Iana Chryzostoma, Infułata Konstantynopolitańskiego, w Rzymie od iednego z tey familii Biskupa (rozumiem że Macieia o ktorym niżey) uproszoną, y temu mieyscu oddaną ku weneracyi, atoli podczas woyny Szwedzkiey y Kozackiey, ten święty depozyt zginął: bo gdy ci łupiezcy świętokradzcy, na srebro w ktore była oprawna chciwi, łamać go poczęli, y świętą relikwią pokruszyli. NiesKor II 101. Litwa z Iadzwingami, częstemi naiazdami naprzykrzyli się Mazowieckiey Prowincyi, Obywatele koło wsi Zielony y Slasow, zebrawszy się w kupę, nietylko, że łupiezcow wyparowali, ale się ich do woli nasiekli [...]. NiesKor II 334. Tatárow, Fortuny Polskiey Łupiezcow ná 2. kroć sto tysięcy do szczętu zniosł, práwdziwy re & nomine Alexander, od hoyności auro, od wiktoryi lauro chwálebny [Wielki Książę Litewski Aleksander]. ChmielAteny II 352. Náybardziey ab Annô 1300. zá Osmaná czyli Ottomána podnieśli głowę, ktory będąc Tatar Natione, Zołnierz odwáżny Háná Tatárskiego, wzrostu y sił osobliwych, iakąś przytym od Tátarow poniosłszy krzywdę, ich porzucił, wziąwszy w kompanii 40. Rycerzow śmiałych y łupiezcow, z niemi náprzod w Kappádocyi, gory y publiczne goścince dla rozboiu opánowáł. ChmielAteny II 504. Łupizca, ein Reuber. BierSłowa 56. Łupieżca. Räuber, Plündrer, Schinder. qui dépouille les gens, qui ravit le bien d'autrui. T III 767.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM