Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ŚMIECH, ŚMICH

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1622

Formy: lp D. śmiechu; B. uż. nżyw. śmiech; N. śmiechem; ~ lm M. uż. nosob. śmiechy

Znaczenia:

1. »śmianie się«: Kazania przed smiechem nie mogł skonczyć [...] Stupebant [zdumiewali się] Luterani że się Smieięmy y kaznodzieia się znami smieie. PasPam 56. Nie było bez smiechu iedna na drugą spoyrzawszy. PasPam 56v. Iezuita [...] rospłakał się y nieskonczył kazania a narobił Smiechu. PasPam 58-58v. Krol począł się Smiac okrutnie krolowa rzekła cos po Francusku krol ieszcze bardziey w smiech. PasPam 176. Przyiechawszy do Rawy krol w Smiech krolowa w gniew. PasPam 199.

2. »kpina, żart«: Ponieważ iż ci inwentorowie naleźli tak wiele inwencyj godnych śmichu, i ja też, będąc mniejszego dowcipu od nich, nalazłem jednę do żartu. AquaPrax 72. Dopiero ia do Nich przemowił Na ow kubek ztalerami pokazawszy [...] O kiedy to Niemcy skoczą od radości Kiedy się poczną rzechotać obłapiać mię kiedy to skoczą na miasto powiedaiąc że Przemowił nasz Pan [...] popieli się Niemczyska na ow smiech. PasPam 63v. Rzecze tenże Ozga [...] Miłosciwy krolu Poniewasz niechcesz nąm bydz krolem Bądź ze nąm Bratęm. Potym zas insze były zarty smiechy z owey iego niby przecię Lekkomyslnosci. PasPam 227v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ chwytać się za boki (od śmiechu) (sz. zm.) »śmiać się serdecznie, do rozpuku«: Krotochwila [...] Tym/ komu rádá w domu/ ták hoynie częstuie/ Ze się iedni zá boki wstrząśnione chwytáią./ A drudzy się iuż dobrze nie po rozpukaią. MorszHRoz Cv. TENIR [...] Chwytać się zá boki od śmiechu. DanKolaDyk II, 534. ◆ boki rozpierać śmiechem »śmiać się serdecznie, do rozpuku«: Co powaznieyci boki rospiráią w Ławách az Smiechem czasęm rozmáwiaią Znáć nie o Bogu, bo sámá postáwá Z Sámy ich Cery, y z oczu wydáwá. OblJasGór 143v. ◆ boki podpierać trzęsąc śmiech »śmiać się serdecznie, do rozpuku«: Wnet y Wrzesczewic (bo tusz zarasz blisko Przy Generale miał swe stanowisko) Trafił ná zarty, dla Ktorych asz boki Podpirał trzesząc smiech w sobie głęboki. OblJasGór 138. ◆ trzymać się za boki od śmiechu »śmiać się serdecznie, do rozpuku«: COSTE' [...] Trzymał się zá boki od śmiechu. DanKolaDyk I, 376.