Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»mała świeca«: Zálecánia tymże dyscypułom że szkoły wyieżdżaiącym cżęste spowiedźi/ y chodzenia do Congregácyey; iáko y owo że ná zálecenie ćwicżenia swego/ ktore dźiátkom máłym dáią/ wyswiádcżaią ię przed Rodźicámi/ że sie spowiádáią często; pokázuią że swieczki ná ołtarzu zápálaią/ abo gászą/ że we dzwonek dzwonią/ ze w komeszce do Mszey S. służą/ czemuliby się P. Plebanowi to nie podobáło/ nie rozumiem [...]. SzemGrat 16. [...] Pánowie Akádemicy dawne szkoły swe máiąc iáko słońce swiecą/ y Iezuići swe nowe otworzyli/ iáko swieeczkę dla tegosz goráiącą. To P. Plebanie kwitá. Słonce są Pánowie Akademicy/ Iezuići swieczką się bydź kontentuią/ ná cosz tedy przeszkadzáć szkoł ich w Krákowie/ poniewasz swieczká słoncá záćmić nie moze/ słońce swiecąc ludźiom y onym zdawná służąc/ nie trawi sie áni psuie/ świeczka zásię posługą swą trawi sie. SzemGrat 61. Sowy krzycą, wilków się tez, znać, dość nazbiegało I tak się im ocy, Przy pochmurnej nocy, Błyscą jak świcki. RozPasOkoń 302. Kto by zaś nie palił świeczek przynajmniej dwóch w oknie, byłby poczytany za nieprzyjaciela króla Sasa [...] Dlatego najuboższy gospodarz wolał stracić dwie świeczki niż nabyć na grzbiet sto knotów, czyli batożków. KitPam 37.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● od przysł.: Ani Bogu świeczki, ani diabłu ożoga. Ni Bogu świecżki/ ni Diabłu ożogá. RysProv E4. Ani Bogu świeczki ani komu inszemu [diabłu] ożoga. PasPam 285. ● od przysł.: Na piszczałkę jest, a na świeczkę nie ma. Ná piszcżałkę iest/ á na świecżkę niemász. RysProv E4.

◼ Przenośnie: ◼ Tak nalezało mowiono zeby tę Swieczkę z gasić ktora Całey konfederacyiey Swieciła. PasPam 187.

ŚWIECZKI nmos blp

Formy: lm M. świeczki; D. świeczek

Znaczenia:

»roślina zielna wykorzystywana do leczenia chorób oczu, świetlik łąkowy, Euphrasia officinalis«: Swieczki/ álbo Swietlik. SyrZiel 1334. Wodá z Swiéczek TEgo czásu ma bydź dystylowána kiedy kwitnąć poczyna. SyrZiel 1335. Gutta Serena, iest iásna ślepotá, to iest wzrok czysty, niewidzący, ná te choroby służą purgánse często, Frykácye, Vesicátoria. Kauterye, zawłoká ná szyi; oprocz tego y Swieczki ziele w winie, álbo w piwie moczyć, y to piwo álbo wino pić cżęsto, álbo Sol z tego źiela (sposobem Aptekárskim wyćiągniona) záwsze záżywáć z potráwámi, lepiey z rosołámi. CompMed 62.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]