Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: st. równy źle; ~ st. wyższy gorzy // gorzej

Znaczenia:

»przysłówek od →zły«: Głuchy/ ktorégo nié słyszeć/ ábo źlé słyszeć. Niégłośny. Surda buccina. [...] Surdus ictus. [...] Subsurda vox. Kn 195. Zle było z owemi snopami drapać się dogory po sniegu na wał. PasPam 59. Ktory [koń] zle pływał to go między dwoch dobrych mięszano niedali mu tąnąc. PasPam 62. Wezmie besztac zle zyczyc a Szelmo dy to iuz Swięto dy to iuz Wielka noc. PasPam 66. Własnie w tęn czas kiedy się tam zle działo, kiedy go z listami zatrzymano kiedy zapowrotem owe w domu nastąpiły zale. To mnie tez takie cięszkosci na Sercu czyniły zem niewiedział iezelim zyw. PasPam 76. Iezeli się temu dobrze powodziło to y temu. Iezeli temu zle to tez y temu. PasPam 84. Moskwa mięszaią się krocą [kręcą] się własnie kiedy owo zle komu za stołęm siedziec. Iuz było znac po nich trwogę. PasPam 95. Bili się prawda Litwa Niebozęta Mocno ale nie mogąc wytrzymac rozerwano ich, Dopieroz zle dopieroz bić brac wiązac. PasPam 111v. Zrozumieli z ięzyka ze to nie podiazd ale woysko widzą ze zle Koło nich tu im fałdow mocno przyciskaią. PasPam 113. Iedni tak mowią drudzy tak trzeci tak trzeba inni zle mowi nicpotym. PasPam 118v. Zle uczyniwszy ieszcze gloriatur [chełpi się] y Stanom Rzeczy Pospolitey kurzy pod nos ale na taką Hardość do Stanie wierze y Miecza [rzecze] Na co ia znowu daię taką Replikę. Insza to iest rzecz bydz obwinionym a insza winnym. PasPam 138. Dano tedy ieść Siła ale zle i niesmaczno ptastwo tylko pieczyste grunt. PasPam 164v. Oto prostucha brzydka co iey zle y powąchać nie tylko pić. A piie to on [...] iako naywiększy specyiał [...] Samkuiąc y pokląskiwaiąc. Słasznoze Su winko Hossudarskie. PasPam 166. Krol Rosmiawszy się rzekł. kiedyscie inszym radzili zles cie radzili ale sobie dobrzescie poradzili. PasPam 186v. Owi Consiliarii Placentini [doradcy usłużni] ktorzy to zawsze zle Panu Radzili Exacerbowali mu Serce do Lubomirskiego. PasPam 191. To początek dopiero tego cos nawarzył piwa ktore, że źle uwarzone przykre iest. Iak się ponim dochowasz kwasu tobie Samemu gorzką wgarle Stanie zołcią. PasPam 196. W poscieli zle nie uczyniła [wydra] [...] ale poszła do iednego mieysca gdzie iey Stawiano Skorupkę to tam dopiro odprawiła swoy wczas. PasPam 252. Y uciekaiąc mu zle y gonic go rzecz uprzykrzona. PasPam 268. Gdy by był krol czekał iako mu niektorzy radzili bardzo by się było zle z Stało. PasPam 275v. Medycy [...] rozgłosili że bardzo zle y Niepodobna Convalescentia. PasPam 279v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ gorzej niż bestia, gorzy niż bestia: ◆ źle życzyć »przeklinać«: Wezmie besztac zle zyczyc a Szelmo dy to iuz Swięto dy to iuz Wielka noc. PasPam 66. ◆ źle uczynić »o zwierzęciu: zaspokoić potrzebę fizjologiczną«: Była tak ochędozna [wydra] że nie tylko w poscieli zle nie uczyniła ale pod łoszkięm nić. PasPam 252.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Bábá lecąc ze wschodu [= ze schodów] wołáłá/ co dalej to gorzej. RysProv 12.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Ten kto zle broi zawsze się boi kazdy go strach piecze. MikSil 86v.