Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Formy: lp M. żona; D. żony; C. żonie // żenie; B. żonę; N. żoną; ~ lm M. żony; D. żon; B. żony

Znaczenia:

»kobieta zamężna«: W Indiey zwierzchność máią w Religiey z nawyższą władzą Brámmánni [...] á dizelą się ná dwie sekcie: bo niektorzy się żenią y mieszkáią w mieściech y máią to imię Brámmánni: drudzy bez żon żyią á zowią ich Ioghi. BotŁęczRel IV 138. Nie frasuj się, często Bóg i frantom dogodzi, Że ci babożeniowie, co śmierci czekali Żon swoich, pierwej sami na marach bywali. SzymSiel 39. Sálomon mądry/ y bogáty Krol/ nábudował báłwochwálnic wiele dla żon swoich/ y nałożnic/ y czynił pokłon z nimi wespoł/ przed bożyszczámi onemi. BirkNiedz 156. Toż vczynili Ráhmet Kádyney/ żenie sędźiaká Isuph, ktory był został ná lądźie w Metellinie/ że ią puśćili wolno/ choćiaż mogliby byli mieć zá nię pienię dzy nie máłą summę. OpisGal A3v. Oycowie do Synow pisali, zony do Męzow. PasPam 53. I tu dziwna ze w kraiu tak obfitym gdzie unas wszystkiego było pełno, A oni byli Tydzięn Na mieyscu postali to zaraz do nas po kwescie przysłali zony. PasPam 57. Zostaniesz Lutrem asz tu będzie piękna zony dobrać a Duszę stracić. PasPam 75v. Złą macie Zonę Panie. PasPam 199. Przyiechali do mnie krewni zony moiey. PasPam 228v. Zastawszy Tatarowie owę w ziemi swoiey depopulacyią Trupy Zon y Dzieci swoich bydła Stada pozabierane Płakali na Swoie nieszczęscie. PasPam 277. Nawet pierzcień ktory mi była dała Zona na Zmowę oddłęm żeby przy mnie nic nieprzysychało Cudzego. PasPam 283. Stygarowie [...] żadnegoż z faworu wpisać nie mają, że ow albo który z pokrewieństwa jego im rabia, dla czego serio inhibetur ani robotnikow, żon ich, albo dzieci, do noszenia wody, drwa rąbania albo innej [...] roboty aplikowania [...] aby do roboty osadzeni być mogli. InsGór 1735 89. Z tego wszystkiego co moia żona pisze, ia miarkuię, iż się ona bardzo myli, gdy rozumie iż edukacya wykwintna y modna, iest to samo co edukacya przystoyna y dobra. Monitor 79.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ mieć kogoś za żonę: Iego miał siostrę rodzoną zaZonę Wilhelmus. PasPam 68.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kto się opsá y o chłopcá nie weźmie/ nieweźmie się y ożonę. RysProv VII, 6. ● ● Koń dobry/ Broń pewna/ Zoná głádka. Roskosz doczesna. ŻabPol A4. ● Zły chłop od Zony. RysProv XVIII, 6. ● I ty/ y żoná y cháłupá/ y wszystko twoje/ (scil.jest) Du/ dein Weib/ deine Hütte/ und alles das deine/ ist mein. [Also pflegen die Polnischen von Adel wieder ihre leibeigene Unterthanen zu sagen]. DobrGram 427-428. ● Ná gładką Zonę pátrząc syt nie będziesz. RysProv 62. ● Zoná ma być trzeźwa/ ochędożna y cnotliwa. RysProv 93. ● Dwá rázy Zoná mężá biłá/ raz że ogorki łupił/ a drugi raz/ że iábłek nie łupił. RysProv III, 5. ● Kto się chce mieć dobrze ná dzień/ niech sobie gęś zárznie/ kto ná tydzień/ niech wieprzá zákole/ kto ná miesiąc/ niech wołu zábiie/ kto ná cáły rok/ niech żonę poymie/ á kto do śmierci/ niech Xiędzem zostánie. RysProv VII, 5. ● Ták to bolesno komu Zoná vmrze/ iáko kiedy kto zábiie się w łokieć. RysProv Iv.