Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp (żyw, żywy), SWil (żyw, zywy), SJP (żyw, żywy) notują
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?), SW (?) nie notują

Formy: lp M. m żywy; ż żywa; n żywo; B. m żyw żywego; N. m żywem; lm M. mos żywi; nmos żywe; D. żywych; ~ odmiana niezłożona lp M. m żyw

Znaczenia:

»ten, który żyje«: Niewiedziano tedy kto tam z naszych zginął ale się dorozumiewano kiedy ani zywego ani zabitego nieznaleziono. PasPam 61. Nazaiutrz zrana przyniesli mi w podarunku łososia zywego wielkiego w wannie. PasPam 63v. Owego [...] brodę na zięmi lezącego bo ieszcze zyw był przebił Towarzysz sztychęm. PasPam 104v. Panowie Biskupowie Senatorowie powyłazili zpod krzeseł z pod karet w puł ledwie zywi. PasPam 231. Puko zyw będę nidgy się iuz takiey kommendy niepodeymę. PasPam 238.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ co żywo »kto żyje«: Co zywo znaszego Rycerstwa wrosypkę w rabunek po Pokoiach. PasPam 60. Co zywo z woyskowych z gromadziło się Na Nabozęnstwo. PasPam 99. W iedzięmy w Miasta [...] do Domow szukać Ludzi y Człowieka nie masz co zywo w Lasach. PasPam 236v. ▲ jako żyw »nigdy w życiu«: Niebyłes Zołnierzęm iako zyw arozznieciłes krwawą Woynę. PasPam 192v. Na uczysz się tego oczym wszkołach iako zyw niesłyszałes. PasPam 201v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ rubin żywy (sz. zm.): Przecię ja do was, oczy, serca mego Zwierciadła, gwiazdy nieba miłosnego...Mylę się; raczej do was się udaję, Rubiny żywe, których ogniem taję, Do was, skarbnice gładkości i twarzy Ozdobo, którą ogień się mój żarzy. MorszAUtwKuk 30. I rzekła; "Przestań lamentów, mój sługo, Jużem twej wiary doświadczyła długo; Godzieneś łaski, godzieneś nadgrody, Której zadatki bierz z mojej jagody." Co rzekszy, do mnie skłoniła się twarzą, Z którą kiedy się usta moje parzą I do jej żywych rubinów przylgnęły, Wraz i sen, i te fawory zniknęły. MorszAUtwKuk 240.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ żywym chodzić »żyć, pozostawać przy życiu«: Podź, czynisz coś powinien; ten się syn wyrodzi, Co kwadrans po zniewádze, Oyca żywym chodzi. CorMorszACyd 128.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kto nádzieią żyw/ wskorali/ będzie wielki dziw. RysProv 37. ● Ták to prawdá/ iáko kiedy żywe kiełbásy po świecie latáły. RysProv 78.

# Użycia metajęzykowe: # Adjectiva in by my ny py sy wy, item in diphtongum Polonicam finita, mutant in Nom. & Voc. pl. y finale in i; ut słáby słábi, łákomy łákomi, grzeczny grzeczni, ślepy ślepi, bosy bosi, żywy żywi, moy moi. WojnaInst 16