Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują

Formy: lp M. administrator; D. administratora; C. administratorowi; B. uż. żyw. administratora; N. administratorem; ~ lm M. uż. osob. administratorowie; D. administratorów; C. administratorom; B. uż. nosob. administratory; N. administratorami

Etymologia: <łac. administrator>

Znaczenia:

1. »urzędnik, zarządca, rządca dóbr ziemskich, instytucji publicznych lub państwowych; gubernator«: Instrukcyja na seymik proszowski [...] wiel. Piotrowi Gembickiemu dziekanowi i administratorowi krakowskiemu, sekretarzowi i posłowi K. J. M. dana [przez Króla]. AktaKrak II/1 133. Żupnicy i administratorowie o niewydawanie soli szlacheckiej tak w bałwanach, w beczkach jako i w cetnarach aby forum w trybunale mieli. AktaKrak II/1 162. Nie będzie iednák miał w dyspozycyey swoiey tych dobr/ aż dostąpi dwudziestego piątego roku/ swego wieku. á zátym Monsieur Colbert, będzie Administratorem tychże dobr. MerkPol 256. A JMość panowie administratorowie nad wojtami animadwersją mieć [...] powinni będą. BrzBillSzawKutrz 168. Vrząd Radziecki Rachunki Kazdy Rok z swoich Percept y Expens wszytkich maią [...] przed Starszyzną swoią czynic, a Panom Naszym Administratorom Ząmkowym na Calculatią podawac. KomonDziej 230v. LIEUTENANT de Roy [...] ADMINISTRATOR Gubernator na mieyscu Krola w kraiu. DanKolaDyk II, 203. Moy Administrator Pan Adam Zaręba Szlachcic dobrze osiadły sam ieden niespodziewaiąc się [napaści] też lasy obieżdżał. DanOstSwada II, 73. W tych zaś Dobrach od Rzeczypospolitey pozwolonych [dla dzieci króla] nie mogą być tylko Szlachta Administratorami, Tenutaryuszami. ŁubHist 149. Administrator. Administrator. administrateur. T III 2.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ generalny administrator (sz. zm.): Sekretarz Krolowey [...] był Generalnym Panstwa Zywieczkiego Administratorem. KomonDziej 125. Iz IMPąn Alexander Drozdowski Podstoli Braczławski a Administrator Generalny Panstwa Zywieczkiego Namowił był P. Andrzeia Czyzowskiego [...] azeby [...] ten Dom Stargował. KomonDziej 202v. ▲ administrator skarbu koronnego: My [król Zygmunt III] taką deklaracyją naszę wszem urzędom [...] dawamy, aby takowe podatki składnego i czopowego [...] do administratora skarbu koronnego [...] oddawane były. AktaKrak II/1 41. ▲ administrator biskupstwa: [...] pokazywałem tez List od JmX Gosiewskiego administratora Biskupstwa Wilenskiego [...]. SapADiar 77. ▲ administrator ekonomii, ekonomijej administrator: Wetknąłem [pozew] we wrota dworu [...] Iasnie wielmozne[go] P. Je[go] MSci Kazimierza Lehona Lehonowicza Sapiehi Podkanclerzego wielkiego Xestwa Litewskiego Administratora Ekonomiy brzeskiey. DekrŻmud 167. Iaśnie Wielm WM M. Wielce M. Dobrodzieia, iako Krolewskich Oekonomiey zdawnych czasow Chwalebnego Administratora, znakomitą na dowod zaszczycam się y Ztwierdzam powagą. HaurEk 3 nlb.. ▲ administrator opactwa: Kazanie Wtore, Na śmierć Przevielebnego Prałata, Jana Karola Konopackiego, Administratora Opactwa Tynieckiego. StarKaz II, 638. ▲ administrator minnicy: Dziada po Pani matce imie było Olbricht Karlinski, Administratorem był Minicy Wilenskiei za krolia Stephana. VorLetSkarb 106. ▲ administrator cła (ceł): Panowie Administratorowie cła nowego takze Akcyzy [...] zeby byli sądzeni. PasPam 218. Owego Szlachcica zabrawszy do Sądu tego Administratora Ceł przyprowadzili. HistŚwież 224. Urodzeni administratorowie cełł [...] szlachtę rodowitą et bene possessionatos maią mieć za Pisarzow, na komorach y przykomorkach. VolLeg VI 60. ▲ administrator klucza: Stał się zapis [...] przy bytności pana Stanisława Goreckiego, na ten czas administratora klucza uszewskiego. ActScabVet 143. ▲ administrator na morzu: Najwyższym na morzu administratorem Karol Karolson Gildenstirn, po nim rząd nad okrętami trzyma Nicolaus Nicolai Zugle. RadziwKSprawy 42. ▲ administrator państwa: Stało sie przi bytnosci je[go] mosci pana Jana Sobolowskiego administratora panstwa ziwieckiego. KsŻyw 108. ▲ administrator poszty: Post-Mágistrowie [...] bronią Posztarzom Polskim wolny przeiazd ná Kurfirsztowskim gruncie/ sámi chcąc Administratorá Poszty we Gdańsku chowáć. MerkPol 58-59. ▲ administrator włości: Ja Tomasz przisięgam Panu Bogu Wszechmogącemu [...] y ichm[oś]ciom panom administratorom włosci dziedzicznych zupełnych zywieckich [...] iz functią woiewodztwa wałaskiego chce, iakom powinięn [...] odprawować. KsŻyw 71. ▲ administrator województwa: Mikołay Xiążę Zbaraski/ Administrator Woiewodztwa Kiiowskiego. KalCuda 62. ▲ administrator żup: Wielką opresyją nobilitatis od ichm. panów administratorów żup wielickich ponosi. AktaKrak II/1 277. Podatki z tą deklaracyją pozwalamy, aby sól z ziemi tej [wieluńskiej] […] wydawana była, o którą z administratorami żup wielickich forum sobie w trybunale koronnym lub piotrkowskim [...] zostawują. AktaKrak III 341. ▲ administrator dóbr królewskich: Administratorom dobr naszych krolewskich [...] wiadom czyniemy. PasPam 151 r. ▲ administrator czopowego: Urodzeni administratorowie y Exaktorowie czopowego y szelężnego Woiewodztw y Powiatow W. X. Lit. [...] ktorzy kwitow ieszcze [...] swych nie maią [...] sprawić się maią. VolLeg VI 62. ▲ administartor szelężnego: Mieć oraz chcemy [...] ażeby [...] administratorow [...] szelężnego nad dwóch więcey nie obierano w Woiewodztwach y Powiatach. VolLeg VI 62. ▲ adminstrator hybern: Mieć oraz chcemy [...] ażeby administratorow czopowego, hybern [...] nad dwoch, więcey nie obierano w Woiewodztwach y Powiatach. VolLeg VI 62. ▲ administrator składnego winnego: Ichm. Panowie posłowie mają się o to [zakaz kupowania wina za granicą] starać [...] ażeby o to czynił instygator ex delatione administratora składnego winnego w trybunale inter causas fisci. AktaKrak II/1 215.

2. »kat«: Do wszyckiego [...] przyznał się [oskarżony] i jest przez administratora obieszony. RegZłocz 157.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ administrator sprawiedliwości: Czemu gdy dosyć uczynili, poddan jest Ryć Kaczor administratorowi sprawiedliwości ad tormenta. RegZłocz 138.