W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 18.03.2025
ADMINISTROWAĆ czas. ndk
Słowniki:
SXVI (supl.), T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują
Formy: bezok. administrować; ~ cz. ter. lp 3. os. administruje; lm 3. os. administrują; ~ cz. prze. lp m 3. os. administrował; lm mos 3. os. administrowali
Etymologia: <łac. administrare>
Znaczenia:
1. »zarządzać, kierować czym«:
Rekcja: co
Ten [Połowkowicz] iął się zá Prowincyą sobie náznáczoną z chęcią/ dobrze ią chcąc ádministrować dla wiekuistey odpłáty. KalCuda 193. Iákie szkody skarbowi zadaią Brácia nasi, ledwo rzec nie mogę do tych co administruią skarbowe dochody, że Qui me vobis tradidit majus habet peccatum. JabłSkrup 46. Z Godnieyszych iednák Familii administrowáli Państwo, iáko to Cetes albo Proteus, od Poétow baiecznie opisany, że w rożne zamieniał się postáci, á to z rácyi, że wiele wynálazł artes, to też rożnych zażywał Insigniow, to Lwá, to Wołá, to Smoká: ná głowie też nosił Koronę czyli mitrę, to ná kształt drzewá, to ná kształt ognia uformowáną. ChmielAteny II 648.
2. »rozdzielać, udzielać«
Rekcja: co
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ administrować sakrament (sz. zm.): Máią ci Zakonnicy facultatem [...]/ że im wolno Párochie trzymáć/ y Sákrámentá administrowáć. PruszczKlejn 60. Sam [ks. Firley] tedy nayliższym Sakramenta administrował, do chorych iezdził, lubo w starganym latami y pracami zdrowiu. NiesKor II 161.
3. »dokonywać, sprawiać, działać«:
Rekcja: co
Pan ziemie y niebá Tworzec/ przez kámienie/ kości/ y rozgi rozne cudá ádministrował/ iáko czytam w Xięgách wyścia Synow Izráelskich. KalCuda 89. Zmnieyszoney ceny spodziewáć się záwsze [trzeba]/ gdzie dostátek nád pomyślenie: wygodę administruie. GorAryt Przed II.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*ADMINISTROWANY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lp M. ż administrowana; n administrowane
Znaczenia:
1. »zarządzany, kierowany«: Szoste [królestwo] Południowych Sáxonow od 20. Krolikow administrowáne. ChmielAteny II 273.
2. »rozdzielany, udzielany«: Tak powinni ci ichmościowie, którym rząd i inspekcyja tychże żup i fodyn jest powierzona, omnem possibilem adhibere curam, ażeby [...] pieniądze gotowe w kasach pod dobrym zamknięciem i w wiernych ręku składane, materyjały dobre, zdrowe i zgodne, zwłaszcza wtenczas, gdy za tańszą cenę być mogą, dostatkiem skupowane, [...] sprawiedliwość ludziom, na przerzeczonych gruntach mieszkającym, sumiennie administrowana, dobre ćwiczenie i porządek między górnikami i wszelkim robotnikiem skarbowym zachowane [były]. InsGór 1743 166.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

ADMINISTRUJĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lp M. m administrujący; lm D. administrujących
Znaczenia:
1. »zarządzający, kierujący czym«: ROZDZIAŁ TRZECI. Skarb koronny, y szkodzący ták administruiący Prowęnta skárbu, iáko obcy Pánowie, Szlachta, Kupcy. JabłSkrup 27.
2. »rozdzielający co, udzielający czego«: Słusznie od Administruiących Sakrament pokuty, Spowiednikow, ze wszelką pilnością y applikacyą, dla zbawienney pobożnie przystępuiącym informacyi, oddaliwszy każdy wykraczaiący affekt y passyą z opacznego parcyalnego zdania pochodzący, powinna bydź sprawowana [spowiedź]. GazPol 1735 41 1 nlb.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorki: DL, KS