Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI (supl.), L (XVI, XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. adoracja; D. adoracji // adoracjej; C. adoracji; B. adoracją; N. adoracją; Ms. adoracji; ~ lm B. adoracje; N. adoracjami

Etymologia: <z łac. adoratio>

Znaczenia:

»szacunek, cześć, uwielbienie wyrażane Bogu, jakiejś osobie lub przedmiotowi kultu«: V nas zaś w Polszcze stary był zwyczay/ mieć wielki Krucyfix w pośrzodku kościoła/ aby się y kaznodzieia do niego obracał/ [...] y ludzie wchodząc do kościoła/ aby naprzod adoracyą krzyża świętego czynili. StarKaz II, 118. Adoruię cię CHryste JEzu Zbáwicielu moy wspołeczności oney niegdy adoratiey ktorąć w człowieczenstwie twoim/ Boga Oycá twego [...] vczynił. BanHist 107-108. Wyznawa każdy i pełnymi wdzięczności i ádorácyi ustámi wysławiáć powinien, mirabilem in operibus Polonis Deum [...] faciem. PisMów II 98. Królewic jm. Jakub i Konstanty i jmp. poseł [francuski] siedli do stołu, któremu żadnej nie uczynili ichmpp. posłowie [litewscy] adoracyjej. SarPam 91. Dzwonienie [...] nastało, tą Intentią aby Ludzie Słyszący na Polach, albo gdziekolwiek bedący Klekali, y mowili, Laudetur Sanctissimum Sacramentum po trzy razy, albo co inszego, czyniąc Panu Bogu, adoratią. KomonDziej 226v. Tego Orła Polskiemi skrzydłami ktoregoz WKM [...] con kredował opiece [...] składam przed majestatem adoracye. MikSil 105. Z orygentalnych krajow, trzej Krolowie mieli mu [Jezusowi] powinną uczynić adoracyą. MikSil 284. Oddaiemy Coronato Capiti poddańską adoracyą [...]. GazPol 1735 55 5 nlb. Po adorácyi Majestatu názad się cofa, y ná iednym fixus mieyscu od swego Monárchy proponuie sobie konkredytowáne negotium [poseł u sułtana]. ChmielAteny II 492. Antiochus Epiphanes Krol Syryiski wziąwszy JERUZALEM [...] swym Bałwochwálstwem go [kościół Salomona] sprofanowáł, ná Pańskim Ołtarzu wystawił Báłwán Jovis Olympii ku adorácyi. ChmielAteny II 547. Dopieroż w Listach Adoracyami Choynie szafuią, iak zboże korcami. DrużZbiór 461.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jestem z adoracyją »zwrot grzecznościowy w mowie lub piśmie«: ADoracya BOGU tylko przynależy, w Piśmie s. dowod. W Polszcze zazwyczay: Jestem z Adoracyą, czy chcemy zostać Bałwochwalcami? DrużZbiór 459.