W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 11.06.2024
AGA I rzecz. m
Słowniki:
SXVI, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują
Formy: lp M. aga; D. agi; C. adze; B. uż. żyw. agę; N. agą; ~ lm M. uż. osob. agowie; D. agów; B. uż. osob. agi // agów; N. agi
Etymologia: <tur. aġa 'tytuł różnego rodzaju naczelników, przełożonych: oficerów, urzędników, dowódców itp.'>
Znaczenia:
1. »urzędnik, naczelnik, dowódca wojskowy; tytuł stosowany wobec dostojników w Turcji sułtańskiej«: Spahye nie maią Agi swego, iako Ianczarowie: ale Bołukow siedmi, to iest Sedziew, ktorych wielka authoritas. TwarSLeg 56. Zostáli na placu między inszemi/ trzey Agowie, y ieden iest poimány. MerkPol 288. Wszytkie insze Woyny przez Basze przez Agi Odprawował [cesarz turecki]. PotWoj 24. Basza z Siedmią Agow na placu złozony. DrobOpow 145. Seser Kassi aga Kanclerz Hana przyiechał pod Nasz Oboz. HistBun 9v. Jmp. krakowski [...] oznajmuje, iż jakaś aga posłaniec chański z listami do króla jm. idzie. SarPam 242. [...] przybyli z Stambułu Dwa Cudzożiemcy ktorych Konwoiował Aga Turecki [...]. GazPol 1736 4 3 nlb. Máią pod sobą y Bieiow, Agow, y pewną liczbę Zámkow. Tych znácznieyszych Beglerbejow aliàs primae classis, albo gatunku ieſt 22. ChmielAteny II 488.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: janczar aga »dowódca janczarów«: Wielky to na Moskwie Strzelcy Vrząd iako V Turkow Ianczar Aga. ŻółkPocz 41. Ianczar Aga, Starszy Ianczarski, ktorych tu znaczne praesidium. TwarSLeg 50. Z pogranicza continuant tu wiadomości, osobliwie z Szańcu Ś. Trójcy i Maryjampola, że w Kamieńcu powietrze straszne, już wymarło nad trzy, tysiące dusz, janczar-aga i syn paszy, niewolników, różnych ludzi znacznych siła wymarło. SarPam 43. Janczarága. iakoby Hetman pieszego woyska. GośPos 353.
2. »wysoki dowódca wojskowy na tureckiej Wołoszczyźnie«: Porządek senatorskich i ziemskich urzędów Ziem Mołdawskiej i Moltańskiej [...] Aga jest to militare officium, nazwisko zaś tureckie i jest ad instar janczar – agi tureckiego, bo ten jest nad darabanami i wszytką piechotą generałem. CosHistCzam 296-301.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: TS



W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 16.09.2008
AGA II rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1746
Formy: lp M. aga
Etymologia: <fr. agate; łac. achates, z gr.>
Znaczenia:
»kamień półszlachetny, agat«: Aga, kamień, une agathe. KulUszDyk 1.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz Agat.
Autor: MK-G