Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI (w in. zn.), L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. akademik; D. akademika; C. akademikowi; B. uż. żyw. akademika; ~ lm M. uż. osob. akademicy; akademikowie; uż. nosob. akademiki; D. akademików; C. akademikom; B. uż. osob. akademików; uż. nosob. akademiki; N. akademikami; akademiki; Ms. akademikach

Etymologia: <łac. academicus>

Znaczenia:

1. »filozof, mędrzec z Akademii Platona lub zwolennik szkoły filozoficznej Akademii«: Iedná iest [sekta] Stoikow/ y niektorych Akádemikow/ ktorzy ná nałogu cnoty położyli naywyższe dobro. PetrSEt 61. NIemáły o tym miedzy Philosophy Pogańskiemi spor/ iesli człowiek dobrowolnie grzeszy/ czyli poniewoli? Akádemicy/ miedzy ktoremi Plato przodek trzymał/ dowodzili tego/ że człowiek z swey woley nie zstáie się złym/ ktorych dowody naprzednieysze mogą być tákie. PetrSEt 221. Akádemikowie tylko stopnie cnot wymyśláli/ nie dzieląc ich práwie miedzy sobą/ powiedáiąc wszystkie cnoty/ iedną cnotą być/ tylko rozmaitemi przezwiski ochrzczona [...]. PetrSEt 225. Akádemik/ Academicus, einer der es mit denen auss der Academy helt. DasHünDict Ooij.

2. »profesor, nauczyciel szkoły wyższej, akademii lub kolegium; uczony«: Akademików z obcych ziem [...] przywołać [chciał car] dla pobudzenia animuszów grubych poddanych swych do generositatem i policyi. NiemPam 119. Miałem publice in Collegio Trilingui przy obecznosci wszystkich Academikow Oratiją. OssJŻyw 14v. Iezuici innymi zakonniki, y Akademiki, także y księżą swiecką gardzą. SzemGrat 15. Iutro nocuie wMechlinie kendy mi Pan Wernulaeusz, Putean y insi Academicy drogę zaiadą. OpalKListy 325. Akademicy także zaproszeni Przyszli do niego [Jana Zawadzkiego] i przedniejszych wzieni Z sobą studentów. BorzNaw 158. Kalendarznicy [...] nie iako naśladuiąc naszych Starych Akademików dla Praktyki Matematyczney do Krakowa [...] sprowadzonych [...] wydaią swoie Kalendarze. DuńKal H. Praedixit też wygraną Regnantowi [...] Dąbrowski Akademik Proffessor niegdy Krolewski. ChmielAteny II 364. Wircyusz chciał Akademią [krakowską] przymusić do przysięgi Karolowi Szwedzkiemu, ale Akademicy woleli się rozeyść, niżeli Wiary nie dotrzymać swemu Królowi. ŁubHist 96.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ pan akademik: Máiąć w prawdźie moc Jezuići/ od wielu Papieżow ták iáko y pánowie Akádemicy ná promowowánie/ y ná dáwánie tytułow tákich/ iednák mocy tey nnie vżywáią używają/ tylko ile potrzebę bydź rożumięią; o to się pilnie stáráiąc/ áby ći ktorych do szkoł ná vczenie drugich obracáią/ rzecżą bárdżiey niżeli imieniem y vbiorem doktorámi byli; w drugich iednák te rzecży chwalą/ poważáią/ y szánuią iáko przystoi. SzemGrat 2. Akádemikom Páryskim wádźiło to/ że Dominikani y inni Mendicantes intrat nie mieli; y zárzucáli im że się przez to commmittebant periculo furti, et periurii, wdáwali wniebespiecżeństwo kradźieży y krzywoprzyśięstwá; (S. Thom. c. 6.) á Pánu Akádemikowi Krákowskiemu wádźi/ że Iezuići intraty máią/ ktosz dogodźi tákim Máthemátyckim głowom? SzemGrat 135. Z tákowey Przyczyny tedy od Początku ufundowánia Pomienioney Akádemii Rycerskiey [w Legnicy] Pochwałę wszelkiey wygody máiąca y z dobrym Rozsądkiem uchwalona Akademii Konstytucya, ták co śię tycze Studia lub Náuk y Excercytunkow Mársowych, iáko y co náleży do Inspekcii y Dyrekcyi, tudźiesz y dostáteczney y Wygodney Pánow Akádemikow sustentácyi, bez wszelkiey odmiány záchowáłá śię, á co w przeszłą Porę woienną nieco śię było náruszyło, iuż dawno zaś odmieniono a sposobem dobrym y wygodnym nápráwiono iest: Więc zá Rzecz potrzebną poczytáno skryptem obecnym o teraźnieyszym prawdźiwym przeczeczoney Krolewskiey Akademii Rycerskiey postanowieniu obszerną podáć swiátu Informácyą y wiadomość. NotAk 4.

3. »członek paryskiego towarzystwa naukowego«: Académicien [...] Academik, brat z bractwa na wydoskonalenie nauk założonego. T I 43. Académicienne [...] Dama uczona w poczet Akademikow wpisana. T I 44.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ akademik paryski: Akádemikom Páryskim wádźiło to/ że Dominikani y inni Mendicantes intrat nie mieli; y zárzucáli im że się przez to commmittebant periculo furti, et periurii, wdáwali wniebespiecżeństwo kradźieży y krzywoprzyśięstwá; (S. Thom. c. 6.) á Pánu Akádemikowi Krákowskiemu wádźi/ że Iezuići intraty máią/ ktosz dogodźi tákim Máthemátyckim głowom? SzemGrat 135.

4. »student akademii«: Po nich iecháł Mons: de Vo, z Akádemią swoią/ ná koniech ćwiczonych/ rożnemi rubántámi ábo ráczey wstęgámi (iáko też y pierwszy Akádemikowie) przyozdobionych. WjazdPar a3. [...] Náiáśnieyszego Krola J.M. Pruskiego Miłośćiwa wola pilno ku temu zámierza, aby Rodźicom y Opiekunom Akádemikow w Akádemii przebywáiących Kosztow potrzebnych nie przyczyniáć álbo wywyższáć, áni Depensow niepotrzebnych y Exorbitáncyi nie czynić [...]. NotAk 9.