Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1.prawn. »ten, kto wnosi sprawę do sądu, strona powodowa, powód«: Aktor w práwié/ [...] vide Prokurator. Stroná powodna w práwié. Kn 5. Tam na Tribunalie Actor przyzna Cittato wywod sliachectwa, a Cittat[us] paeno za Actora zswego mieszka da y Actora Contentuie. TrepNekLib 6v. Abys tedy W. T. na wyszei wyrazonym terminie stanąwszy, na skarge actora, ktora szyrzei czasu prawa przełozona będzie skutecznie się usprawiedliwił, nakazuiemy. VorLetSkarb 225. Sprawa między pracowitemi Urbanem Szczygłem z Racławic J. K. M. poddanem aktorem a Stanisławem Małodobrem [...] pozwanym abo obzałowanym, odprawowana. SprawyCzerUl II, 405. DEMANDEUR [...] Celuy qui demande [...] STRONA powodna w prawie Aktor. DanKolaDyk I, 437. Aktorowie też, żadnym sposobem przysięgi, raz nakazaney, pozwanemu zwłoczyć nie mogą. DanOstSwada II, 105. Aktor. 1) der Kläger in Gerichten. [...] droit: demandeur. T III 4.

2.prawn. »obwiniony, oskarżony«: Sprawa decidowana Woyczecha Bieguna, ktori zanoszył skargę na Adama Pawlusza [...] Czo [...] uznalizmi [...] zebi Woyczech Biegun odtąd wienczy skodi pomieniąnim actorom [nie czynił]. KsŻyw 78.

3. »właściciel, posiadacz«: Obora, jako z dawna za posesyjej i aukcyjej jmp. aktora była. InwKal I 196. Insze zaś zboża [...] jmp. Daleszyńska pozabierała i powywoziła ex conzensu et misericordia jmp. Zakrzewskiego aktora przy oddaniu i ustąpieniu z tych dóbr. InwKal I 353. Zaczym ztym Aktorem [Chełchowskim] miał [Bożymowski] Expostulować aby pndze oddał przed Zielonemi Swiątkami, deklaruiąc Maiętność teraz przy odebraniu pndzy Vstąpic nieczekaiąc terminu So Iakuba. SapADiar 2. Swoie Haereditiu[m] na nas wleli tego placu Pustego przy kamienicy Naszey nazwanego Klettowskiego deklarował [Sikorski] donieść Aktorom Ioachimczuczom Mieszczanom. SapADiar 113.

4.prawn. »opiekun, pełnomocnik nieletniego«: Ratione zaś Danka Kosturyka actora tegoż dziecięcia, taki sentyment prawny wypada, aby oddał na skarb panski grzywien N. 10. AktaMusz 75. Uprasza [Konopka] aby [...] nieprzymował summy do dalszey disiudicacy z ImP Puciato, a to z funkcyi Opiekunskiey wespoł z ImPm kasztelanem Witebskim pozostałych Aktorow IchCw PP. Pacow. SapADiar 51.

◼ Przenośnie: ◼ W nim tedy Naymilśi Braćia y Siostry miłuymy Aniołow iego, iáko przyszłych Społdźiedźicow nászych, á teraz Aktorow y Opiekunow nam od Oycá náznáczonych. KoronBractw A3v.

5. »człowiek grający rolę w teatrze lub jakimś widowisku«: Aktor komédyyny. Kn 5. Tego dnia gdy Caezar zabit, miała bydź komedya [...] ale dla zaboyu roschwiana y Aktorowie do tumultu pomogli. ChrośKon 1marg. Hipodromus, alias mieysce gonitwy Aurelianá Cesarza zá Miastem, gdzie in praesentia Spectatorow, ná to zaproszonych to wozkami, to końmi wybiegali się Aktorowie, lub zwierzęta, albo też Szermierze, iakie exhibebant widowiska y sceny. ChmielAteny II 92. Aktor. [...] 2) Person in der Comödie. [...] acteur dans une comédie. T III 4.

◼ Przenośnie: ◼ Gdy [...] iuż w drogę się brali nieprzyiaciele dusz ludzkich/ zopyta [!] tragaediey Actor: Co wżdy zostawicie po sobie za znaki? KalCuda 300. ◼ Zywot ludzki, iest podobny komedii: ludzie żyiący na ziemi są Aktorami. WojszOr 209.