Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, SW, SJP notują
SStp, Kn, T, L, SWil nie notują

Formy: lp M. akwilo; akwilon; D. akwilonu; akwilona; C. akwilonowi; N. akwilonem; ~ lm M. uż. nosob. akwilony; B. uż. nosob. akwilony

Etymologia: <łac. aquilo, -onis>

Znaczenia:

1. »wiatr północny«: Wyjachawszy rano z tego portu [...] od wiatru akwilona (który miedzy północą a wschodem) [...] gwałtowniesmy rzucani byli. TretWargRadziw 19. Ale okropny iż akwilon wieje Z północnych krain, a Dobrej Nadzieje Portem sławne są południowe strony, Tam łódki mojej bieg jest obrócony [...]. MorszZEmbWyb 314. Skoro im w dzięcznych nie stanie Fawoniuszow a przykre dmuchaią Akwilony. Do cieplic z Gęsiami [...] uciec za Granicę. PasPam 133. Dzien był lecz wietrzny, zimnymAquilonem. PotSyl 26. Inny raz też Aquilo powstawa północny, ku południu pędzi. DamKuligKról 199. Uwiądłaś iak list lub winna iagoda Ktorą więc szumem swoim w Listopadzie Aquilo mroźny ściąga w Winogradzie. ChrośJob 20. Sierpnia [...] Wieie nayczęściey Aquilo połnocny, złe powietrze czyszczący. DuńKal E2.

◼ Przenośnie: ◼ Stać na mieyscu nie umie, grzebie, skacze, depce, Aquilo chyba rodzi, tak dorodne źrebce. PotPocz 145. ◼ Darmo trwałe wszczęściu gruntuiesz nadzieie Ieden to fortunny aquilo rozwieie. MikSil 87. ◼ Czyli życzliwe Szczęścia zawieią Zefiry, czyli surowsze przeciwney fortuny Akwilony, w swym wigorze aż do kupressu trwać będzie fatalnego [przyjaźń ofiarodawcy kwiatów dla panny]. DanOstSwada II, 75.

2. »północna strona świata«: Patrzył [Osman] na te boki Aquilonu/ na te pułnocne krolestwa/ y chciał na nich vsieść. BirkOboz 42-43. Od Akwilonu, ku wschodowi słonca Zygmunt Moszynski y drugi obronca, Ksiądz Sławoszewski, w Belluardzie stali. OblJasGór 50v. Od Aquilonu wionął Notus szczery Ze pod Smolensk przyciągnął Sehin z bohatery Zwabiwszy Cudzoziemcow. DrobOpow 171.