Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ALAKANT, *ALEKANT, *ALIKANT, ALKANT

Słowniki:
SXVI (alekant), Kn (alakant, alkant), T (alkant, alakant), L (alakant, alkant; XVII-XVIII), SWil (alakant, alkant; w in. zn.), SW (alakant, alekant, alikant, alkant), SJP (alakant, alikant) notują
SStp nie notują

Formy: lp M. alkant // alakant; D. alekantu // alakantu; B. uż. nżyw. alakant; N. alekantem; Ms. Alikancie; ~ lm M. uż. nosob. alakanty; D. alekantów // alakantów; B. uż. nosob. alakanty; Ms. alakantach

Etymologia: <hiszp. Alicante 'miasto w Hiszpanii'>

Znaczenia:

1. nazwa geograficzna »miasto w płd.-wsch. Hiszpanii«: Woyská Hiszpáńskie/ te co ná Okrętách z Finału nie dawno się puściły/ dziewiątego dniá w Alikancie stanęły. MerkPol 290.

2. »wino hiszpańskie (może także kreteńskie), czerwone o słodkim i cierpkim smaku, wysokiego gatunku«: W wielkich serdecznych mdłościách/ wziąć iey [wody z kukliku] z sześć łyżek/ máłmázyey/ ábo Alekántu/ ábo przednie dobrego białego winá ze dwie łyszce/ Manus Christi z perłámi uczynionych w Aptece/ kwintę Bursztynu białego/ tákże miáłko vtłuczonego puł kwinty/ to z wodą tą ubiwszy choremu y oziębłego sercá mdłemu/ káżdey godziny po łyszce y po dwu pić może dáwáć. SyrZiel 271. W trunkách drogich/ iáko są/ winá/ máłmázyie/ álákánty/ muszkátelle/ etc. y wszelki zbytek w káżdym stánie [...] ostro pohámowáć. StarPopr 124. Alkánt/ álákánt. [...] Vinum Creticum, nam Candia est Creta. Vinum atrum [...]. Kn 6. Przyszedł [Mazur] smiele do Szynka Pyta go iest wino Iest Panie odpowie szynk Macie małmazyą Mąm a Maciesz alakant mąm. OpalKSat 18v. Drudzy falernowe Wina toczyli w statki Bachusowe: Sekt i alakant. BorzNaw 150-151. Iako y przedtym drugą Czarę bierze [generał], Lecz barziey Sobie Napoy w niey Smákuie Nizli Alakant, bo mu go cukruie: Piękna biała twarz. OblJasGór 122v. W złotey Alakant spełniaiąc Czarze Z pereł truciznę piią Cesarze. MikSil 90. Alakant, le vin d`Alicante. KulUszDyk 1. Alakant. Alicanten-Wein. du vin d'Alicante; Alicante. T III 4. Alkant, vid. Alakant. T III 5.

3.w lm »najlepsze gatunki wina, najlepsze wino«: I wczásy mieli [pustelnicy] zánic, y wszelkie wygody [...] leśnemi ziołkámi, Twárdem z chlebá sucharem [...] Wiodąc byt, mieli to miast, żyrownych bażántow, A wodę piiąc, z krynic, miasto Alekántow. DamKuligKról 87. Iużby wsiedm cudow swiata policzyć tego trzeba, ktoby [...] od cukrow y alakantow miałsię do sucharow ywody. MikSil 80-80v. Ná Assyryiskich biesiadach w szkarłacie, Pełen iasności blaskiem ćmisz brylanty, Krzyż w tym bankiecie pewnie przywita cię, Pij: nie odżeną słodkie Alákanty. DrużZbiór 380.