W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 10.07.2023
Warianty fonetyczne:
ALKIERMES, ALKERMES, ALCHERMES
Słowniki:
L (
alkiermes; XVII-XVIII),
SWil (
alkiermes),
SW (
alkiermes),
SJP (
alkiermes) notują
SStp,
SXVI,
Kn,
T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Etymologia: <
arab. al-qirmiz>
Znaczenia: »lekarstwo (olejek, syrop, proszek) z owadów czerwców stosowane m.in. na wzmocnienie, w niedomaganiach serca; w lm: lecznicze olejki, balsamy«: Kármázynowy konfekt/ Alkermes. Alkermes, Alchermes. Alkermes do potrzeb ludzkich z wielkim użytkiem zdrowia przychodzi/ ktory ták bywa czyniony [...]. SyrZiel 1344.
Pulsy maczając już i orbetanem, Już alkiermesem i drogiem balsamem Nozdrze i inne członki smarowała [ciotka], Aby niebodze jaką pomoc dała. BorzNaw 153.
Ty, ciotko, próżno serdecznemi Wódkami lejesz, darmo i wdzięcznemi Alkiermesami maścisz siestrzenice! BorzNaw 153.
Już za nic alkiermessy wonne są w tej chwili, Gdy imie Matki, serce struchlałe posili. KochOgrTur 73.
Day [choremu] Dryakwi, lubo Hyácinthu, lubo Alkermesu. PromMed 153.
Álchermes z winem rozmąciwszy, przykładáć ku sercu, płátek Szkárłatny, tym nápuściwszy. CompMed 629.
Posilaiące rzeczy [...] máią być choremu dawane, iako Alkermes, Hyacint. VadeMed 236.
◼
Przenośnie:
◼
Gdy Chryste z boku twego krew i woda kanie, Serc grzesznych alkiermessem przez Matkę się stanie. KochOgrTur 158.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]