Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ALLELUJA, HALLELUJA, HALLELUJAH

Słowniki:
SXVI, L (XVI, XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: (nieodmienny)

Etymologia: <hebr. hallelű-Iah 'chwalcie Jahwe'>

Znaczenia:

1.relig. »okrzyk, przyśpiew wyrażający radość, uwielbienie Boga«: Potymem słyszał głos wielkiego ludu ná niebie/ mowiącego Hálleluja: Zbáwienie y chwałá/ y cześć/ y moc Panu Bogu nászemu. BG Ap 19, 1. PAN będzie krolował ná wieki: Bog twoj/ o Syonie/ od narodu do narodu: Hállelujah. BG Ps 146, 10. Mam ia tu zá co dobroczynnego Bogá chwalić/ i iemu wesołe Alleluia wyśpiewywáć. PisMów II 364. Tákże Alleluia, iż ie wykładáią Laudate Dominum, łacno się doráchowáć [...] że to iest Chwałę - luią. DembWyw 21.

2.przen. »święta wielkanocne, Wielkanoc«: Ostatek prudentiae Wm. M. Pana poruczywszy/ sam się pokrewney oddawam miłości/ i z powolnymi posługámi memi. Z-Wilná przy opłakanym z-tak wielkiey zguby (o ktorey inszy napiszą) Alleluia/ w poniedziáłek wielkonocny. PisMów II 339.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wesołego alleluja: Imp. krakowski obchodząc wczora Groby Pańskie zachwalił królowi jm. grób u oo. franciszkanów [...] Tam tedy pojachał [król] na mszą i wesołego alleluja winszować sobie kazał. SarPam 210.

3.relig. »część mszy«: Piechoty cała gwardyia stała przed kosciołem, ktorzy iako Ite missa est Alleluia zaśpiewano w kosciele, salwę ognia dali. BillTDiar 77.