W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 12.06.2024
*ALUZJA rzecz. ż
Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1632
Formy: lp B. aluzją; N. aluzją; ~ lm B. aluzje; N. aluzjami
Etymologia: <łac. allusio 'pieszczota, igraszka'>
Znaczenia:
»niezupełnie wyraźna wzmianka, uwaga o kim, o czym, mająca wywołać określone skojarzenia, pozwalająca domyślać się czego, poruszenie jakiego tematu nie wprost; niebezpośrednie nawiązanie, odniesienie do czego«: Po skończoney Mowie [...] Suffragan Kujawski [...] Kanclerz od Tronu z Alluzyą do Pogoni Herbu Prześw. Prowincyi Litt. wdzięcznym replikował responsem [...]. GazPol 1735 72 2-3 nlb. Krom tego przydały aktowi ozdoby, znáczney wielkości, od połowy filarow aż nad same łáwki zawieszone w lampach piktury, ktore [...] lamenta, przez smutne wierszem Polskim alluzye wyrażáły. GazPol 1736 85 3 nlb.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: aluzją czynić do kogo, czego (sz. zm.), czynić aluzją czym: Zaczym się na Nich pełni Co ktoś pochlebnie do Imienia Aluzią Czyniąc Hermolauszowi napiszał. HerbOr 536. [...] Kaznodzieia tuteyszy miał Kazanie [...] czyniąc alluzyą takowym assumptem: że iako [...] na Godach Kaneńskich Opátrzność Boska dla Jana, miasto innych zaproszonych samegoż Chrystusa Gościem sprowadziła, tak przy publicznym całey Oyczyzny weselu ex Anniversaria Coronationis die Nayiaśn: Krola Imci AUGUSTA III. GazPol 1735 28 1 nlb. [...] Kazanie miał [...] Ordynaryiny Kaznodzieia [...] w ktorym [...] czynił alluzyą do Starożytnego [...] PP. Platerow Domu [...]. GazPol 1735 37 2-3 nlb. ▲ aluzją uczynić na co: Wspomniałem sobie piękną Allusią/ ktorą ieden mądry człowiek uczynił/ na imię Piusa piątego Papieża. MijInter 10.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: BR-K