Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ANDŻAR, ANDZIAR, ANDZAR, *HANDZIAR

Słowniki:
L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1610-1625

Formy: lp M. andziar // andżar // andzar; B. uż. nżyw. andzar // andżar; ~ lm B. uż. nosob. andżary // andzary; N. handziarami

Etymologia: <tur. hanǯar 'obusieczny sztylet z wygiętym ostrym zakończeniem'>

Znaczenia:

»zakrzywiony nóż turecki, kindżał«: Za tego urzędu Kienę żydówka na Diwanie handziarami rozszarpali szpahiowie. SaadiOtwSGul 72. Andziar z Pasem Szerokim oprawnym, sadzony kamienmi gęsto. RewSkarb 126. Niech bies bierze Babilon z tobą Niewiesciuchu A tu mu bystry Andzar chce utopic w brzuchu. PotWoj 29. Turcy mieli [...] Noże Andzary Rubinami Dyamentami na Sadzane. PasPam 261. Wydrzycie z ręku Tureckiey Bellony Andżary złote, hartowne paiże Skofie, Klawy. ChrośTrąba D1v. Andzar z aspisową rękowieścią, złotem nabijaną. InwSkarbWarGęb 148. Z jp. Stetkiewiczem zgodziłem się o Bystrzyk, o Szablę złotą dyamentami sadzoną i o andzar. ZawiszaPam 44. CIMETERRE [...] (Sorte dc coutelas) [...] NOZ mieczyk u pasa wiszący, Andzar turecki. DanKolaDyk .