1.»powód, przyczyna«: Nałog, rzecz wielka, zkąd okazya y ansa wszytka woien naszych z Turki.TwarSLeg31. Nuż Krzystyná Zła gádziná Ryxá iescze przed nią. Były obie Kłotni sobie Ansą niepoślednią.KochProżnLir198. Gustawa srogi uraz popada y bole ze w tym razie korony rapierem nie skole A tu bez zadney ansy do woyny.DrobOpow166.
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲ dać, dawać ansę (sz. zm.): O podwyższenie żołdu, niechcę z J. K. Mością certować [...] ale cożem ja winien, że taką ansę humorom żołnierskim dano.RadziwKSprawy216. Często Pyratami Sywardus ansędawał chcąc Lecha ugonic I szyk mu pierwszy zrazic.DrobOpow59. Niewiasty, chcąc mu [Jozafatowi] gwałtem wziąć czystość ślubowną, Dawały do nierządu ansę powierzchowną.DamKuligKról224. Lub jej żadnej nie dałansy do przyjaźni [kawaler], Tkwi mu w głowie, iż kiedy kobietę rozdrażni [...] gotowa zaraz okrzcić kontraktem zawartym.KorczWiz6.
2.»pretensja, gniew, chęć zemsty«: Łokietek przełozy sobie wzbudzoną ansę: Henryk się zasrozy ze Polak ma za pomiot Prussow Regimenty i Krzyżacką przewagę.DrobOpow78.
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲ mieć ansę do kogo, na kogo: Ztamtąd przyjechali do Starostwa Czorsztyńskiego, miawszyansęna IMCi pana Starostę, ze trzymał partem Jwgo. Imć. Pana Stanisława Leszczyńskiego; Starostwo Czorsztyńskie w niwecz obrocili.OwsRocz33. Zlozował [strażnika] drugi oficer, partykularną ansęmającydo tegoż Lotaryńczyka.MatDiarI, 470.
◆ Związki frazeologiczne:
◆ ansę sprawić »wywrzeć zemstę, zemścić się«: Kędzierzawy Bolesław [...] z Konradem woynę odprawuie Hermana wspieraiącym potym ansęsprawi Barbarossa na krwawy gdy go plac zabawi.DrobOpow142.