1.»sklep, kram, w którym się wytwarza i sprzedaje leki, także kosmetyki«: Na ukąszenie [...] z apteki możesz dosiądz rzeczy droższych, które ludziom dawają, jako dryakwie, mitrydatu, jednorożcu, prochów z kamieni drogich, z koralów abo pereł robionych.DorHipTur219. Może też w polewkach przy iedzeniu vżywać na proch pereł stłuczonych, drogich kamieni, proszkow w Aptyce gotowych.PetrSInst D3v. Może też w polewkach przy iedzeniu vżywać na proch pereł stłuczonych, drogich kamieni, proszkow w Aptyce gotowych.PetrSInst D3v. Tego [olejku] mało nie wszyscy nawięcey w Aptekach vżywaią.SyrZiel13. Aptéká/ Myropolium [...] Pharmacopolium et Aromaetaria taberna [...] Seplasia [...].Kn8. Wraczewnica: iaptyka.JaśDict98. Jest bowiem Naświętszy Sakrament [...] iako Apteka iakaś pełna/ maści/ oleiow/ balsamow/ y zapachow drogich/ ktoremi leczy rany sumnienia naszego.StarKazII, 41. Po insze wodki z zioł kwiecia korzenia rożnego Cudzoziemskiego palonych do Aptyk odsyłam.HercBan15. Gospodarze w Aptekach, albo w Kramach Korzennych, przyimą czasem chłopca iakiego, co to nigdy rodzenkow, nigdy fig, nigdy rzeczy słodkich nie iadał.MłodzKazI, 224. Burzyć by trzeba w aptekach piecyki, Słoyki, retorty, kolby pogruchotać [gdyby nie było ognia].DrużZbiór353. Plaster na Ruptury sekretny ktory w każdey Aptece może bydź zrobiony.VadeMed130.
● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
● Apteka gnoykowi śmierdzi. Nie zna co dobrego.KnAd7.
● Iak w aptece/ tak w Złotarni/ ni do czego się nie garni.RysProv C2v.
◼ Przenośnie:
◼ W samych jeszcze początkach choroby Nie tak recepty, lekarstw i sposoby Zwykłe ratunku zdrowia, jako leki Z niebieskiej sobie wypraszał apteki [Aleksander Czaplic].MorszZWierszeWir I428.
2.»pomieszczenie domowe lub klasztorne, w którym się przygotowuje i przechowuje leki, przyprawy itp«: W aptece [...] Pułki na stawianie wodek.ArchRadziw1638. Pod tymże wirzchem Apoteka Monastyrska.KalCuda22. Bracie Władysławie [...] Ty bez ogródki Przyślij nam wódki; a jeśli jeszcze dasz i piernika, Napiszę-ć na drzwiach: Tu sławna apteka.MorszAUtwKuk117. Wolno mieć y inne rożne Praeserwatywy [...] te iednak specificowane, iako potrzebnieysze, od przygody w twoiey zawsze niech będą Aptyce.HaurEk26. Oto miał ieden dom cały, apteki, pokazał im [kobietom asyryjskim] piękrzydła.MłodzKazIII, 123. Maią Ogrod bardzo wspaniały, Aptekę głowną, Bibliotekę [w klasztorze].ChmielAteny II29.
3.»zasób, zestaw leków«: Gdy Bóg koniecznie każe umrzeć komu, Nic nie pomogą i apteki w domu.BorzNaw153. Szkatuła z apteką.ArchRadziw42, 61. Le père Louis et son frère będą się, da P. Bóg, mieli z czego cieszyć, bo mi się w jednym sepecie dostała cała apteka wezyrska, olejki, kompozycje, różne [...] balsamy, mumie.SobJListy535. Babia gora ma w sobie proszki y zioła do Aptyk idące.ChmielAteny II334.
◆ Związki frazeologiczne:
◆ na aptekę zarobić »zarazić się chorobą weneryczną«: GALANTERIE [...] ZARAZIĆ się szpetną chorobą od niewiast, od wszeteczeństwa galanteryki nabyć na aptekę zarobić.DanKolaDykII, 74.
◼ Przenośnie:
◼ Jakoż Krol Swięty [Dawid] będąc od złego daleki, Ozięble się obchodził z ciepłemi Apteki [z panną daną mu do łoża].DrużZbiór136.
◼ Ta choroba [niezgoda domowa] nas prawie na połej ususzyła, zubożeła, że ani hapteki, ani doktora na nie naleźć nie możemy.AktaPozn I/1389.
◼ O Apoteko w gorniey Academiey maiąca Pieczary [...] iesli na początku wesela y smętku mego przepomnię was/ niech przyschnie ięzyk moy do podniebienia mego.KalCuda22.
4.»książka zawierająca receptury leków itp«
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲ apteka domowa (sz. zm.): Iakim sposobem te sole robią się, wiedzą Aptekarze, lecz y tu w Aptece domowey naydziesz iako się robić maią.PromMed7. Preparacyą ich [esencji] znaydziesz w Domowey Aptece naszey.BeimJelMed113. APTEKA DOMOWA To iest sposoby robienia osobliwszych lekarstw, ktore każdy w domu łatwo sobie zrobić może zwłaszcza gdy Apteki po blisku niemasz.VadeMed257.