Słownik XVII wieku

Słowniki:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1641-1653

Formy: arcy

Etymologia: <łac. archi, z gr.>

Znaczenia:

1. »najbardziej wyróżniający się; pierwszy«: Po grzechu zaś pierworodnym ona Poradzież [!] Jadama i Jewy obrociła się w Mień-arcość abo Monarchią/ to iest że ieden był miany arcy nad wszytkimi. DembWyw 29. Przodki Krolow Polskich/ ani Dominos ani Principes, ale nagodnieyszem tych wiekow tytułem zowią Monarchas iakoby Mianemi za arcy nad wszystkich. DembWyw 63.

2. »wzmacnia znaczenie wyrazu, z którym się luźno łączy«: Nie nacierasz na tego P. W[ojewodę] z ktorym arcyby było y WMć y mnie dobrze. OpalKListy 195. Oczekiwać bendziemy na Seimiku naszymj WMci na ktory trzeba arcy tempestiue przysłać [list]. OpalKListy 269. Mil 2 srodze wielkie i złą arcy drogą gleiowatom zgury na doł iachalismy godzin 6. VorLetSkarb 146. Zacność/ Uroda/ Moc Pieniądze/ Sława/ Arcy to dobro/ komu tego stawa. GawDworz 3. To najdziwniejsza, że w tej sprawie [o zabicie żołnierza przez księdza] najlepiej mi duchowieństwo stawało, czegom się nie spodziewał, chociam arcy miał sprawiedliwą. RadziwBAut 132. Traktat powietrzny zagęszczon, a tych arcy wielmi, Rozmaitych rodzajów ptastw obywatelmi. KochOgrTur 285.