W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 13.06.2024
AREOPAG rzecz. m
Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1605
Formy: lp M. areopag; D. areopagu; B. uż. nżyw. areopag; N. areopagiem; Ms. areopagu; ~ lm M. uż. osob. areopagowie; C. areopagom
Etymologia: <gr. Areios págos 'wzgórze Aresa'>
Znaczenia:
1. »trybunał sądowy, miejsce posiedzeń trybunału w starożytnych Atenach«: Ś. Paweł [...] Słuchay iako każe w Areopagu: Bog teraz opowiada wszytkim ludziom/ aby wszyscy wszędzie pokutę czynili. BirkOboz 67. A porwawszy go [św. Pawła]/ wiedli do Aeropágu/ mówiąc: Możemyli wiedzieć co to jest zá nowa náuká ktorą ty opowiádasz? BG Dz 17, 19. Wtedy Páweł stánąwszy w pośrzodku Areopágu rzekł. BG Dz 17, 22. Na mieysce ich będzie roztropność stawiona sprawiedliwością sądow prawych opatrzona, Jako w Areopagu. DamKuligKról 7. Areopag czyli naywyższy Sąd Rzeczypospolitey Ateńskiey ustawą Solona został do dawney powagi wrócony. OpisGrec 88.
Przenośnie: Zowią ią [Akademię Padewską] włoskim Areopagiem, że Praw tam dobrze uczą. ChmielAteny II 193.
2. »przen. sąd«: Areopag daie Na mnie iuz Sententią muszę w cudze kraie Na niektory czas ziechac. DrobOpow 176. Powracając nazad Swiniarski rozegnał trybunał, który się był zaczął sądzić sub auspiciis króla Stanisława w Piotrkowie; Grudziński starosta rawski [...] marszałek owego areopagu ledwie uciekł. OtwFDziejeCzech 123. [...] [Deputatowi Sandomirskiemu] Marszałek Trybunalski [...] directricem in administrationem tuteyszego Prześ: Areopagu na mieyscu swoim commisit scipionem. GazPol 1736 88 5 nlb.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: koronny areopag: Trzymasz w Koronnym plac Areopagu sprawiedliwości miarkuiący szale. ChrośZbiór ded. 4. ▲ areopag Niebieski: Patryarcha nasz THEODOZY [...] zapozwany stawił się przed Areopag Niebieski. KalCuda 118.
3. »członek starożytnego trybunału ateńskiego«: Bywáli w Athenách Zytythá od wymacánia rzeczeni y Areopagowie srodzy w obyczáiách vznawcy. PetrSPolit II 346.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: WM, MK-G