Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, L (XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. arian; arianin; D. ariana; arianina; C. arianowi; Ms. arianinie; W. arianie; arianinie; ~ lm M. arianie; uż. osob. ariani; arianowie; D. arianów; C. arianom; B. uż. osob. arianów; N. ariany; Ms. arianach

Etymologia: <śr. łac. arrianus>

Znaczenia:

1. »wyznawca arianizmu, doktryny stworzonej przez Ariusza w IV w.«: Theodoryk krol Gottow Aryanin [...] okrutnie vmierał. BirkEgz 5. [Kościół] za czasow Teodozyusza Wielkiego od Arrianow Heretykow pod czas II. Synodu Konstantynopolitańskiego spalony. ChmielAteny II 459.

2. »wyznawca arianizmu, doktryny wyodrębnionej z ruchu reformacyjnego w XVI w., antytrynitarz«: Rożnej kondycyi i religii ludzie [byli]: schizmatycy, lutrowie, kalwinowie, aryanowie. NiemPam 199. Chrześcianie między sobą dysputacie czynią, iako Katholik przeciwko Lutrowi, Luter przeciwko Aryanowi, Aryan przeciwko Lutrowi y Katholikowi. KorRoz B3-B4v. Rozmowa Theologa Katholickiego, z Rabinem Zydowskim. Przy Aryaninie nie prawym Chrześcianinie. KorRoz A. Arianie też suplikowali do stanów o eksporrygacyją egzekucyjej o nich napisanej. ChrapDiar I 247. Widywaliśmy Arianow, nigdy u nich tańcow nie widać było, nigdy słowa szpetnego nie słychać, a kiedy weselne gody odprawowano, Psalmy z sobą spiewali. MłodzKaz II, 460. Nie jedenże katolik nie wierzy z Kościołem - Czemuż mu wsi niebiorą z aryjany społem? PotPis I, 313. W R.P. 1658 na sejmie warszawskim [król Jan Kazimierz] [...] wydał dekret wypędzenia z Królestwa arianów. BystrzKalFil 269. ARYANI rozmnożyli się byli w Polszcze. ŁubHist 134.