Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (XVIII), SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, SWil, SJP nie notują

Formy: lp M. arkus; D. arkusu // arkusa // arku; B. uż. nżyw. arkus; N. arkusem; ~ lm M. uż. nosob. arkusy; D. arkusów; B. uż. nosob. arkusy // arki; Ms. arkusach // arkach

Etymologia: <łac. arcus>

Znaczenia:

1. »zakrzywienie, wygięcie«: Genua [...] Leży nad samym Medyterrańskim morzem, od Pedemontu aż ku Luce w arkus wyciągniona. BystrzInfGeogr F1v.

2. »sklepienie w kształcie łuku«: We wszystkich kątach [Marsylii] nowe arki poczyniono; Tu zdobyczy pogańskie droższe zawieszono, Tam ogień, co Bizertę psował, malowany. ArKochOrlCz III 317. W większych [budowlach], iako to w Kościołach, salach, dla większego bezpieczeństwa ściany, arkusem się zasklepia szerokość okna. BystrzInfArch E1v. Pod mostem Gracyanopolskim na rzece Drakus, murowanym w arkus, iedno słowo wymowione więcey iak dwanaście razy sprawuie echo. BystrzInfCosm E3v. ARCUS TRIUMPHALES to iest Bramy Tryumfalne Zwycięzcom [...] Na tych Arkusach wyrzynano zwyczaynie Armatury, Trophaea Łupy rożne. ChmielAteny II 95.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ arkus tryumfalny: Inskrypcje [...] pisane były po francusku, po łacinie, po grecku na arkach truymfalnych [?] i na bramie św. Marcina, którą bramą miała królowa wjechać do Paryża in summa pompa. SobJakPer 86. Chcąc illuminować arkus tryumfalny [...] każ z drzewa powyrabiać tabulaty. BystrzInfAstron Q2.

3.mat. »łuk okręgu«: Przedziel na dwie części rowne, ten arkus cyrkułu od punktu do punktu. BystrzInfAstron O1-O1v.

4. »południk«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ arkus wertykalny: Marynarze [...] choryzontalny cyrkuł dzielą zwyczainie przez arkusy wertykalne. BystrzInfHydr 42v.

5. »brama tryumfalna«: Na samym wierzchu tego arku były statuy Armoris, Rationis et Pietatis. OśwPodr 118.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ark Tryumfalny: [W Santes] widziec znaki iednego Amphitheatrum y Aquaeductow y iednego arku tryumphalnego na moście Sciarantji. BotŁęczRel I 35.