Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. arkusz; D. arkusza; B. uż. nżyw. arkusz; N. arkuszem; Ms. arkuszu; ~ lm D. arkuszy; B. uż. nosob. arkusze; Ms. arkuszach

Etymologia: <łac. arcus>

Znaczenia:

»kawałek papieru określonego formatu i wielkości, także miara objętości tekstu«: Vczynić worek na wielkość arkusza papieru wszerz y wzdłuż. SyrZiel 797. O Pápierze. Bellá Pápieru ... 10 Ryz. Ryzá ... 20 Liber. Librá ... 25 Arkuszy. GorAryt 73. Kiedy pili na zdrowie carskie Tom ia owe Tytuły musiał wymieniać z karty bo tego zpuł arkusza a trudne bardzo y Niezwyczayne. PasPam 164v. Napisałem tedy Informacyiey Arkusz iako znią [wydrą] maia postępować. PasPam 255. Solutią taką iednak Sługom takim wydawać trzeba sposobem, niech ma każdy osobny Regestr, dwa albo trzy sszyte Arkusze papieru. HaurEk 69. Jeżeli grunt przechodzi milę, radzę nadstawić arkusza papieru; aniżeli węższą skalę rysować od cala iednego. Gdyżby Mappa arkuszowa, dwie mili gruntu reprezentuiąca, musiała bydz bardzo szczupła y nie wyrażna. SolGeom III 173. Ktorzy [dzisiejsi poeci] od dawnych, dobrych nákradszy wierszow, zá swe własne vdawáć zwykli, żadney tám nie maiąc własności, oprocz kilku arkuszy Pápieru y bánieczki inkaustu. AndPiekBoh 13. Na co było tak siła racyi na trzech drukować arkuszach. JabłSkrup 19. Bawiłem się tedy w Wohyniu jeszcze niedziel dziewieć i 70 arkuszów ścisłym charakterem dekretu napisałem. MatDiar I, 372. Arkusz, g. [arkusz]a. ein Bogen Papier. feüille de papier. T III 11.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ arkusz łamany: Arkusz łamány ná części dwie/ cztery/ [...] v. Sékstérn. Kn 9. arkusz łamany na części dwie, trzy. T III 11. ▲ arkusz niełamany: Arkusz pápieru nie łamány/ Plagula, philyra, vel philura [...] v. Papierowe drzewko. Kn 9. ▲ arkusz regałowy (sz. zm.): Arkusz wiélki régałowy/ v. Papier régałowy. Kn 9. Régał/ régałowy árkusz/ v. Pápier régałowy. Kn 914. arkusz regałowy. T III 11.

◼ Przenośnie: ◼ Gdy na sąd Syn Boży w ogniu przydzie szczyrem Plugawa szmata z grobu wynidzie papierem, Wynidzie w białym ciele jako płótno w blechu, [...] I dojdzie wybornego światłością arkusza. PotNabKuk I 518. ◼ Któryś wisząc na krzyżu rozbitym arkuszem, Świętym bokiem krew z wodą lał jako foluszem. PotNabKuk I 519.