Słownik XVII wieku

Słowniki:
SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T, L nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1659

Formy: lp M. astrolabium; B. astrolabium; ~ lm M. astrolabia; B. astrolabia

Etymologia: <śr. łac. astrolabium, z gr.>

Znaczenia:

1. »przyrząd astronomiczny służący do określania położenia ciał niebieskich«: Jákom powiedział w informácyi Astrologiczney, iż temi czasy widziec Astrolabia, sfery Niebieskie, ktorych Zodyak wyfigurowany dwunastą Apostołámi, y wszystkie konstellacye innym Swiętym rzecom akkommodowáne. BystrzInfZup 11 nlb..

2. »proste urządzenie używane w miernictwie do mierzenia kątów, składające się z koła podzielonego na stopnie i z linijki mogącej się obracać wokół środka tego koła«: Kiedy się stare iakie Miasto [...] ma fortificować. To naprzod trzeba wszytkie kąty przez Instrument, albo przez Compas albo przez Astrolabium wziąc. NarArch 50. Instrument Astrolabium y laska do niego. ArchRadziw 64, 5. Będziesz miał wagę doskonalszą, y wyśmienitą do ważenia spadu wody, nad insze ktorych oko Geometrow używa, Iakie są Planimetra, Astrolabia, Kwadranse, Kwadraty, Pantometra , y tym podobne. SolArch 139. Indeksy zegarowe miewają różne biegi. Jedne dni miesiąca każdego pokazują [...] insze astrolabia obracają, które jedną cząsteczką ze 360 opaźniają od godzinnego indeksa na każdy dzień. SolArch 241.