Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ASTRYCH, JASTRYCH

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI,XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. astrych // jastrych; D. astrychu; N. astrychem // jastrychem; ~ lm B. uż. nosob. astrychy

Etymologia: <niem. Estrich>

Znaczenia:

1. »nawierzchnia podłogowa lub sufitowa, wykonana z mieszaniny wapna, gipsu i tłuczonych kamieni«: Po długiej kurzawie astrychy skropiwszy [tańczący] [...] jedna [panna] w tym, która śmielsza , słodkim głosem zacznie [śpiewać]. MiasKZbiór 344. Astrych wytworny/ ástrychem pokładam v. Posadzká. Kn 9. Pawiment abo astrych [w pałacu] szafirami/ karbunkułami y innemi pod natury zakryciem vtaionemi drogiemi kamieńmi wysadzony. WojszOr 318. Dla samej pychy Z marmuru kładą na ziemi astrychy [kupcy]. NiebAnBad 258. Pod Gmáchem jest Salá [...] [z] Posadzką/ (ástrychem) [...] podpárta słupámi. KomDobrOrb 165. Astrych posacka un pauvé, carreau, parquet. KulUszDyk 3.

2. »cegła, glina lub drewno, używane do wykładania podłogi lub stropu; podłoga lub strop wyłożone takimi materiałami«: Izba z okny 2 w ołów robionemi, z piecem dobrym jastrychem położona. InwKal I 98. W tej izbie jastrych gliniany, od pieca trochę zły. InwKal I 145. Izba stołowa wielka, okna w ni w ołów dobre, stoły, ławy pod oknami [...] jastrych dębowy dobry. InwKal I 268. Te [drewniane stropy] z wierzchu pod samym strychem, ceglanym iastrychem wysłać, albo gliną na kilka palcy wylepić przyzwoita. BystrzInfArch E2.

◼ Przenośnie: ◼ Niech cię nie nadyma wymyślne twoie [...] Kozdroaszu od Kryształowego astrychu y sklepienia wyhodowane niebo. WojszOr 233.