Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: AWANTAŻ, AWANTADŹ

Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1661

Formy: lp M. awantaż; D. awantażu; B. uż. nżyw. awantaż; N. awantażem; Ms. awantażu; ~ lm M. uż. (n)osob. awantaże; D. awantażów; B. uż. osob. awantadzi; uż. nosob. awantaże

Etymologia: <fr. avantage>

Znaczenia:

1. »zysk, korzyść, pożytek«: Krol Kátholicki proponnie [! zam. proponuje] y prezentuie W. K. M. wszytkie te áwántádzi/ których życzyć sobie możesz/ á co naywiększa bez turbacyey/ y szwánku wiernych Poddánych oboygá Koron. MerkPol 260. Żeby jednak z tych miało co być traktatów, ja żadnego nie widzę podobieństwa, chyba żebyśmy im wszystek pozwolili awantaż. SobJListy 72. Co przez lat sześć rzczęście [!] miał [król szwedzki] z wielkim awantażem, sławą i chwałą imienia swego [...], że go nad wszystkich monarchów stymowano i preferowano, jeden dzień wszystko to zgładził [...] jedna lekkomyślna bitwa wszystko to zatłumiła. ZawiszaPam 272-273. Gtto WX Ltto Życzy Oraz mi Okupić tę będzie z awantażem moim. SapADiar 168. Potym Alliancyą wielką miedzy Cesarzem Polską y Wenecyą, zawarta, ktorą Z wielkim Chrzescianstwa Awantazem, az do Zakończenia woyny kontynuowano. IntrHist 148-149. A przecię to czyni Gdańsk z nami, gdy taxy według swego awantażu na zboże y insze mercimonia, a z oczywistą naszą krzywdą, formuie.á BystrzPol O1.

2. »pomyślny obrót rzeczy; sukces, zwycięstwo; korzyść, przywilej«: Własnie się im [konfederatom] Zdawało, jakoby Hiszpanowie raczey Ze szkody Wenetow anizeli Z Awantazu ich kontenci byli. IntrHist 123.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ awantaż odebrać (sz. zm.): [...] P. Zagwoyski [...] forti manu uderzył na pomienioną Partyą, y nieiaki imprezy swoiey odebrał awantaż. GazPol 1735 39 2 nlb. Nie tylko Partya malkontentow codziennie się augmentnie, ale też iuż znaczny awantaż odebrali nad Woyskami nowego szacha. MerkHist I, 53. ▲ mieć awantaż: Maią tym czasem awantasz [urzędnicy dworscy], że na Paszowstwa rozwożą godnym osobom Przywileie od Cesarza. ChmielAteny II 487.